OTİZM TANISI KİM TARAFINDAN NASIL KONUR?
Otizm tanısı, çocuk psikiyatristleri tarafından konmaktadır. Tanının konabilmesi için çocukla detaylı bir gelişimsel değerlendirme yapılması, aileden çocuğun öyküsünün alınması gerekmektedir.
Otizm söz konusu olduğunda çocuk gelişimi uzmanları da gelişimsel tanı yapabilirler. Gelişimsel tanılama yapılırken aileden çocuğun detaylı öyküsü alınır, çocukla bire bir değerlendirme yapılır.
Çocukla yapılan değerlendirmede, bazı standart testler kullanılacağı gibi çocukla bire bir vakit geçirme, oyun oynama ya da anne babanın çocukla oyun oynamasını gözlemleme de değerlendirme aracı olarak kullanılabilir.
Çocuk gelişim uzmanları tarafından yapılan gelişimsel tanılamada, çocuğun takvim yaşıyla gelişim yaşının ne kadar uyumlu olduğuna bakılır.
Gelişimsel tanımlama sonrasında değerlendirdiği çocuğun otizm açısından risk altında olduğunu düşünen çocuk gelişim uzmanı, aileye süreçle ilgili detaylı bilgi vermelidir. Bu bilgilendirmenin ilk basamağı, aileyi çocuk psikiyatristine yönlendirmek ve tanılama sürecinin tamamlanmasını sağlamaktır. Ardından özel eğitim sürecinin başlatılması gerekir. Özel eğitim süreci ile ilgili aileye verilmesi gereken temel bilgi, ülkemizde özel eğitim hizmetlerinin devlet desteği ile ücretsiz veriliyor olması ve bundan yararlanabilmeleri için özel eğitim raporu almaları gerektiğidir. Eğer aile özel eğitim raporu almayı tercih ederse bu raporu nereden ve nasıl alacakları konusunda da çocuk gelişimi uzmanı aileyi bilgilendirilmelidir.
Bazı aileler çocuklarına özel eğitim raporu almayı tercih etmeyebilirler. Böyle durumlarda, özel eğitim desteğini kendileri karşılayacaklardır.
Çocuk gelişim uzmanı tarafından, çocuğun gelişimsel tanılaması yapılıp, aileye eğitim süreci ile ilgili bilgiler verildikten sonra önemli aşamalardan bir tanesi de gelişim takibidir. İlk zamanlar gelişim takibinin ayda bir yapılması, daha sonrasında çocuğun performansına bağlı olarak gelişim takibi sürecinin iki ayda bire, üç ayda bire çıkarılması gerekmektedir. Otizmli çocuğun gelişim takibini yapan çocuk gelişimi uzmanı, her değerlendirme seansında bir önceki notlarına göz atmalı, çocuğun kazanmış olduğu gelişimsel becerilerin neler olduğunu not etmeli, almış olduğu özel eğitim sürecini aile ile birlikte değerlenirmelidir.
Eğer çocuk eğitim süreci boyunca kendisinden beklenen düzeyde bir ilerleme elde etmediyse bunun sebepleri üzerine düşünülmelidir. Çocuğa ait sebepler, aileye ait sebepler, özel eğitim ve rehabilitasyon, merkezine ait sebepler tek tek gözden geçirilmelidir.
Otizmli çocukların gelişim takibinde dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan bir tanesi, bu sürecin ailenin istekleri doğrultusunda değil çocuğun gelişimsel durumunun doğrultusunda planlanması gerektiğidir. Örneğin çocuğunun bir an önce konuşmasını isteyen aile, öncelikle konuşma terapisine başlamasını uygun görürken, eğer çocuğun sosyal gelişimi, dikkat düzeyi, komut alma becerileri konuşma terapisi için yeterli değilse çocuk gelişimi uzmanı bu konuda aileyi doğru yönlendirip öncelikle zayıf olan bu becerilerin güçlendirilmesi, ardından konuşma terapisi sürecine başlanması konusunda aileye rehberlik etmelidir.
Emine Ergün, Merhaba Ben Otizm