ÇOCUĞUMA SORUMLULUK DUYGUSU KAZANDIRMAK İÇİN NELER YAPABİLİRİM?
Öncelikle aile toplantısı yaparak sorumluluk duygusunun önemine vurgu yapılmalı. Ardından sorumluluklar netleştirilip yazılı hale getirilmeli. Paylaşım tüm aile fertlerini kapsamalı.
Haftalık veya aylık olarak sonuçlar masaya yatırılarak değerlendirilmeli. Sorumluluklarını yerine getirmeyen bireylere gerekçeleri sorulmalı.
Çocuğa yeni bir görev verildiğinde, işi nasıl yapacaklarını öğrenene kadar onlarla birlikte çalışıp onlara yön gösterilmeli ve öğrendiğinden emin olana kadar devam edilmeli.
Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve cinsiyetine uygun görev ve sorumluluklar verilmeli.
Çocuğun işlerini yapıp yapmadığı kontrol edilip, yapmadığında da uygun bir dille hatırlatılmalı; gerekirse göreceği yerlere notlar asılmalı.
Günlük zaman çizelgesi yapılarak, çocuğun gününü planlaması öğretilmeli.
Çocuklar arasında iş bölümü yaparken adil olmaya özen gösterilmeli.
Çocuk iş yaparken ağırdan alıyorsa belli bir süre verilerek, aldığı işi yerine getirmesi için bunu zamanla sınırlamalı.
Ev işlerine yardım etmeye başlayan bir çocuk, başlangıçta mükemmel bir performans göstermeyebilir; bu normal karşılanmalı ve zamanla daha iyi duruma geleceği düşünülmeli, çocuk bu yönde teşvik edilmeli.
Sorunları onun yerine çözmemeli ki kendi başına sorunların üstesinden gelmeyi öğrensin. Siz daima onun yanında olamazsınız.
Çocuklarınız yapması gereken bir işi yapmak üzereyken kendinize telkin edeceğiniz ilk sözcük “sen dur, o bunu başarabilir, sabırla bekle” olmalı. Ebeveynlerden birinin, o şımdi güzel yapamaz, yüzüne gözüne bulaştırır, etrafı kirletir, kırar vs. düşüncelerle çocuğun sorumluluklarını üstlenmesi çocuğun kendine olan güveni zedeleyebileceği gibi sorumluluktan kurtulmanın rahatlığını da beraberinde getirecektir. Bir süre sonra siz ona bir görev verdiğinizde bunu yapmayı reddedecektir.
Çocuk küçük çapta da olsa sorumlu bir davranış sergilediğinde tebrik edilmeli, yüreklendirilmeli.
Çocuğun size yardım etmek veya kendi başına iş yapmak için gösterdiği ilk belirtileri gözden kaçırmamalı, girişimleri desteklenmelidir.
Olumlu davranışlar övülmeli, olumsuz davranışlar tenkit edilmemeli. Yapamadıklarından önce, yaptıkları vurgulanmalı.
Çocuk sorumsuzlukla etiketlendirilmemeli, etiketlenmek çocuğun kendisine olan güvenini ve yapma azmini kırar.
Çocuk görev ve sorumluluğuyla baş başa bırakılmalı, yardım talep etmedikçe müdahale edilmemeli. Bu, çocuğun mücadele etme ve başarıya ulaşma gücünü perçinler,
Neyin doğru neyin yanlış olduğu ve kendisinden ne beklendiği açıkça anlatılmalı.
Çocuğun ilgi ve yetenekleri erken yaşta tespit edilmeli. Bu alanda sorumluluklar daha fazla verilmeli.
Çocuğa karşı duyulan sevgi davranışlarla değerlendirilmemeli. “Bunu yapmazsan seni sevmem” telkini son derece yanlış bir tutum olacaktır.
Çocukların daha büyük sorumluluklar yüklenmeye hazır olduğu zamanlar gözlemlenip, bu sorumlulukları yüklenmesine fırsat verilmeli.
Sorumluluklarını aksatan çocuğa sorumluluk listesi hatırlatılmalı, çocuk motive edilmeli.
Nuray Baştan Aydın, Elinizdeki Psikolog, Fenomen Yayınları