Bakara Suresi’nin 26. ayeti, Allah’ın bazı küçük veya basit görünen şeyleri misal olarak vermesinin hikmetini ve bu tür misallerin insanları nasıl etkilediğini açıklayan bir ayettir. Ayet şöyledir:
“Şüphesiz Allah, bir sivrisineği veya ondan daha küçüğünü misal vermekten çekinmez. İman edenler bunun, Rablerinden gelen bir gerçek olduğunu bilirler. Kâfirler ise, ‘Allah bu misalle ne demek istemiştir?’ derler. Allah bununla birçoklarını saptırır, birçoklarını da doğru yola iletir. Ama O’nunla yalnız fâsıkları saptırır.” (Bakara 2:26)
Tefsir ve Açıklama:
1. Misal Vermenin Hikmeti: Bu ayette Allah, küçük bir varlık olan sivrisineği veya ondan daha küçüğünü misal vermekten çekinmeyeceğini beyan etmektedir. Bu, Allah’ın her şeyi yaratan, her şeyi bilen ve her şey üzerinde mutlak bir hikmete sahip olduğunu gösterir. Kur’an’da verilen misaller, insanlara ibret ve öğüt olsun diye verilir. Allah’ın büyüklüğü yanında sivrisinek gibi küçük varlıklar bile önemli bir yere sahiptir, çünkü her şeyin yaratılışında büyük bir hikmet vardır. Bu misaller, derin düşünme ve tefekkür etmeyi teşvik eder.
2. İman Edenlerin Tavrı: Ayetin devamında iman edenlerin bu misaller karşısındaki tavrı açıklanır. İman edenler, Allah’tan gelen her şeyin bir hikmete dayandığını bilirler ve bu misallerin, Allah’ın büyüklüğünü, ilmini ve hikmetini gösteren deliller olduğunu kabul ederler. Onlar için bu tür misaller, Allah’a olan imanlarını daha da kuvvetlendirir.
3. Kafirlerin ve Fasıklığın Durumu: Kafirler ise bu misaller karşısında şüpheye düşerler. “Allah bu misalle ne demek istemiştir?” diyerek, Kur’an’ın hikmetini kavrayamazlar. Onlar, Allah’ın büyüklüğünü anlayamayacak derecede gaflet içindedirler ve bu tür misaller onlar için bir saptırma vesilesi olur. Ancak, bu saptırma Allah’ın doğrudan yaptığı bir fiil olarak değil, insanların kendi seçimi ve fısklarından (isyanlarından) dolayı ortaya çıkar. Ayette “fâsık” kelimesi kullanılarak, Allah’ın yolundan çıkan, isyan eden ve haddi aşan kişilerin bu misallerle doğru yoldan sapacağı ifade edilmiştir.
4. Misallerin Saptırma ve Hidayet Vesilesi Olması: Ayetin son kısmında, bu misallerin bazıları için hidayet, bazıları için ise sapıklık vesilesi olduğu belirtilir. Bu, insanın kalbindeki niyete ve yaklaşıma göre şekillenir. İman edenler bu misallerle doğru yola iletilirken, kalplerinde hastalık olanlar ve fasıklık edenler bu misallerle daha da uzaklaşır.
Sonuç:
Bu ayet, Allah’ın yarattığı her şeyin, küçük ya da büyük olsun, bir hikmete sahip olduğunu vurgular. Aynı zamanda, insanların bu hikmetlere karşı olan tavırlarının, onların iman derecelerini ve kalplerinin durumunu yansıttığını belirtir. Ayet, Kur’an’ın tefekkür edilmesi gereken bir kitap olduğunu ve Allah’ın misalleriyle derin anlamlar sunduğunu hatırlatır.