Refleks ve içgüdü arasındaki fark
Refleks ve içgüdü, hayvanlar ve insanlar arasındaki davranışları yönlendiren iki farklı kavramdır. İşte bu iki kavram arasındaki başlıca farklar:
Refleks:
- Tanım: Refleks, dış bir uyarana karşı otomatik ve hızlı bir yanıt olarak tanımlanır. Genellikle bilinçli düşünme süreci olmadan gerçekleşir.
- Örnek: Bir kişinin eline sıcak bir nesne dokunduğunda aniden elini çekmesi. Bu, sinir sistemi aracılığıyla otomatik bir tepkiyle gerçekleşir.
- İşleyiş: Refleksler, genellikle omurilikte bulunan sinir yolları tarafından kontrol edilir. Bu yanıtlar, beyinle doğrudan ilişkilendirilmeden, refleks arka planda gerçekleşir.
- Hız: Refleksler, çoğu zaman çok hızlıdır ve genellikle milisaniyeler içinde gerçekleşir.
- Eğitilebilirlik: Refleksler, belirli koşullar altında değiştirilemez veya geliştirilemez.
İçgüdü:
- Tanım: İçgüdü, hayvanların ve insanların doğuştan gelen ve öğrenmeden bağımsız olarak ortaya çıkan karmaşık davranışlardır. İçgüdüler, belirli bir amaca yönelik olarak doğal olarak ortaya çıkar.
- Örnek: Bir kuşun göç etmesi veya bir annenin yavrusunu koruma içgüdüsü.
- İşleyiş: İçgüdüler, genellikle beyin ve hormonlar tarafından kontrol edilir. Karmaşık davranışları içerir ve öğrenme ve deneyimle şekillenebilir.
- Hız: İçgüdüsel davranışlar, reflekslere göre daha yavaş ve düşünsel süreçler gerektirebilir.
- Eğitilebilirlik: İçgüdüler, belirli durumlarda değiştirilebilir veya geliştirilebilir; örneğin, deneyim yoluyla öğrenilen sosyal içgüdüler.
Özet:
- Refleks: Otomatik, hızlı ve bilinçsiz bir yanıt; genellikle basit uyarıcılara karşı oluşur.
- İçgüdü: Karmaşık, doğuştan gelen ve öğrenmeden bağımsız davranışlar; belirli bir amaç doğrultusunda ortaya çıkar.
Bu iki kavram, davranış bilimi ve psikolojide önemli yer tutar ve bireylerin çevrelerine nasıl tepki verdiğini anlamada yardımcı olur.
Refleks ve İçgüdü Arasındaki Fark
Refleks ve içgüdü, genellikle doğuştan gelen ve öğrenilmemiş davranışlar olarak düşünülse de, aralarında önemli farklılıklar vardır.
Refleks
Tanım: Bir uyarıcıya karşı vücudun otomatik ve istemsiz verdiği cevaplardır.
Basitlik: Genellikle basit ve hızlı tepkilerdir.
Sinir Sistemi: Omurilik veya beyin sapı gibi alt merkezler tarafından kontrol edilirler.
Örnekler: Diz kapağı çarpıldığında bacakların uzaması, sıcak bir şeye dokunduğumuzda elimizi çekmemiz gibi.
İçgüdü
Tanım: Bir türün tüm bireylerinde görülen, karmaşık ve kalıplaşmış davranışlardır.
Karmaşıklık: Reflekslere göre daha karmaşık ve bir dizi davranışın bir araya gelmesiyle oluşurlar.
Öğrenme: Genellikle genetik olarak belirlenmiş olsa da, bazı içgüdüler deneyimle şekillenebilir.
Amaç: Türün hayatta kalması ve üreme başarısını artırmayı amaçlar.
Örnekler: Kuşların yuva yapması, örümceklerin ağ örmesi, bal arılarının bal yapması gibi.
refleks ve içgüdü arasındaki fark
refleks
Refleks, dıştan gelen bir uyarı sonucunda doğan ve devinim, salgı gibi iç tepkilere yol açan istem dışı sinir etkinliğidir. Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık ses gibi bir uyarıda ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir. yada Düşünülmeden, kendiliğinden herhangi bir uyarıcıya karşı verilen tepkiye refleks denir. Refleks merkezi omuriliktir.
örnek:
Refleks İkiye Ayrılır
Doğuştan (Kalıtsal) Refleks
• Doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz.
• Öksürme, hapşırma, iğne batan elin çekilmesi, göz
kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı.
Sonradan (Şartlı) Refleks
• Sonradan öğrenmeyle oluşur.
• Araba sürme, örgü örme, limon görüldüğünde ağzın sulanması.
içgüdüsel davranışlar:
Organizmanın türüne özgü, bir amaca yönelik, davranışlardır.
farkı: İçgüdüler bir veya birden fazla uyarana karşı ortaya çıkan otomatik davranışlar dizisidir. Refleks davranışlar bilinçsiz olarak gerçekleştirilirken, içgüdüler bilinçli olarak gerçekleştirilir. İçgüdüsel davranışlarda organizma belli bir uyartıya karşı daima aynı şekilde tepki gösterir. Bir türün tüm bireylerinde farklılık göstermez (türe ait davranışlardır).
örnek:örümceklerin ağ yapması, göçmen kuşların V şeklinde uçması, ipek böceğin koza örmesi vb