Walter Mischel’in ünlü “lokum testi” (Marshmallow Test) adıyla bilinen bu deney, çocukların otokontrol (kendini kontrol etme) ve dürtü kontrolü becerilerini ölçmek için yapılmış önemli bir psikolojik araştırmadır. Bu deney, yalnızca çocukların anlık tatminlerini erteleme becerilerini değil, aynı zamanda bu becerilerin gelecekteki yaşamlarına etkilerini de incelemiştir.
Deneyin Ana Teması: Otokontrol
Deneyin temel amacı, bireylerin kısa vadeli ödülleri erteleyip uzun vadeli kazançlara odaklanabilme becerisini ölçmektir. Dürtü kontrolü, kişinin ani arzularına veya duygularına karşı koyabilme becerisidir ve bu beceri, yaşamın farklı alanlarında başarının temel taşlarından biri olarak kabul edilir.
Deneyin Uygulanışı
- Deney Grubu:
4 yaşındaki anaokulu çocuklarına, sevdikleri bir yiyecek (lokum) sunulur. - Şartlar:
Çocuklara iki seçenek sunulur:- İstedikleri anda bir lokumu yiyebilirler.
- Sabırlı olup 15 dakika beklerlerse iki lokum alabilirler.
- Gözlemler:
- Bazı çocuklar öğretmen odadan çıkar çıkmaz lokumu yemiştir.
- Bazı çocuklar ise 15 dakika bekleyerek çift lokumu kazanmıştır.
Deneyin Sonuçları
Mischel, bu çocukları ergenlik döneminde tekrar incelediğinde, çocuklukta gösterilen otokontrol becerisinin bireylerin sosyal ve duygusal gelişiminde büyük bir etkisi olduğunu bulmuştur.
1. Lokumu Bekleyebilen Çocuklar:
- Pozitif Özellikler:
- Özgüvenli
- Sabırlı
- Problem çözmede başarılı
- Zorluklarla daha iyi baş edebilen
- Sosyal çevresine güven veren
- Mantıklı ve inisiyatif alabilen bireyler
2. Lokumu Hemen Yiyen Çocuklar:
- Negatif Özellikler:
- Kararsız
- Doyumsuz
- İnatçı ve kıskanç
- Sinirli ve şikayetçi
- İnsanlara zor güvenen
- Kilo problemleri yaşayan bireyler
Deneyin Yorumlanması ve Önemi
- Otokontrolün Önemi:
Otokontrol becerisi, kişinin yaşamında uzun vadeli hedeflere ulaşmasını, zorluklarla mücadele etmesini ve sağlıklı ilişkiler geliştirmesini sağlayan temel bir beceridir. Çocukluk döneminde bu beceriyi geliştiren bireyler, genellikle daha başarılı bir yaşam sürer. - Çevresel ve Genetik Etkiler:
Bu deney, bireylerin dürtü kontrolünde çevresel ve genetik faktörlerin etkili olduğunu da düşündürmektedir. Çocukların aile ortamı, yetiştirilme tarzı ve duygusal destek düzeyi bu becerilerin gelişiminde rol oynar. - Uzun Vadeli Etkiler:
Anlık tatminin ertelenebilmesi, bireyin uzun vadeli ödülleri gözetebilme kapasitesini artırır. Eğitimde başarı, kariyer gelişimi, sağlıklı yaşam tarzı ve sosyal ilişkiler bu becerinin etkilediği alanlardan bazılarıdır.
Modern Uygulamalar
Walter Mischel’in bu araştırması, günümüzde eğitim ve psikoloji alanında geniş bir etkiye sahiptir. Aileler ve eğitimciler, çocukların sabır ve otokontrol becerilerini geliştirmek için aşağıdaki yöntemleri kullanabilir:
- Hedef Belirleme: Çocuklara küçük hedefler koyarak sabretme alışkanlığını kazandırmak.
- Ödül Sistemi: Anlık tatmin yerine uzun vadeli ödülleri cazip hale getiren sistemler oluşturmak.
- Örnek Olma: Yetişkinlerin de otokontrol sergileyerek çocuklara rol model olmaları.
Sonuç
Walter Mischel’in “lokum testi”, insan davranışlarını ve karar alma süreçlerini anlamada önemli bir kilometre taşıdır. Bu deney, bireylerin anlık dürtülerine karşı koyabilme becerisinin yaşam boyu başarıyı ve mutluluğu nasıl etkilediğini güçlü bir şekilde ortaya koymaktadır. Dürtü kontrolü, hem bireysel gelişim hem de toplumsal refah açısından kritik bir öneme sahiptir.