Fussilet Sûresi 33. Âyet Tefsîri
“وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ”
“Allah’a davet eden, salih amel işleyen ve ‘Şüphesiz ben Müslümanlardanım’ diyenden daha güzel sözlü kim olabilir?”
1. Âyetin Lügat ve İşârî Manası
- “أَحْسَنُ قَوْلًا” (Ahsenu Kavlen): “En güzel söz” ifadesi, hem sözün içeriğinin (tevhid, hakikat, hikmet) hem de üslubunun (yumuşaklık, nezaket, hikmet) mükemmeliyetini vurgular. “Ahsen” kelimesi, sadece “iyi” değil, “en iyi” anlamındadır.
- “دَعَا إِلَى اللَّهِ” (Dâa İlallâh): “Allah’a çağırmak”, O’nun rızasını kazanmak için insanları hak dine, tevhide, adalete ve ahlâka davet etmek demektir. Bu davet, ilim, hikmet ve örnek bir yaşantıyla desteklenmelidir.
- “عَمِلَ صَالِحًا” (Amile Sâlihan): Davetin etkili olması için amel-i sâlih (Allah’ın rızasına uygun işler) şarttır. Söz ve eylem uyumu, davetçinin en önemli vasfıdır.
- “إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ” (İnnenî Mine’l-Muslimîn): Bu ifade, davetçinin tevazuunu, Allah’a teslimiyetini ve İslâm ümmetine aidiyetini gösterir. “Müslümanlardanım” demek, kişinin şahsiyetini değil, İslâm’ın evrensel mesajını öne çıkarmasıdır.
2. Tefsîr-i Şerîf: Âyetin Tahlili ve Müfessirlerin Görüşleri
a) Klasik Müfessirlerin Yaklaşımı
- Taberî (rh.a): “Bu âyet, davetin ancak salih amelle bütünleştiğinde değer kazandığını bildirir. Davetçi, önce kendi nefsini ıslah etmeli, sonra başkalarını Hakka çağırmalıdır.”
- Kurtubî (rh.a): “Âyetteki ‘Ahsenu kavlen’ ifadesi, sözün en mükemmelini söyleyenin Allah’ın davetçileri olduğunu gösterir. Bu, hem peygamberlerin hem de onların izinden giden âlim ve müminlerin vasfıdır.”
- İbn Kesîr (rh.a): “Âyet, ‘La ilahe illallah’ diyerek tebliğ yapan ve bunu amel-i sâlihle süsleyen müminleri övmektedir. ‘Müslümanlardanım’ demek, kişinin kibir ve enaniyetini terk edip ümmet bilinciyle hareket etmesidir.”
b) Kelâmî ve Tasavvufî Yorumlar
- İmam Gazzâlî (rh.a): “Davet, kalpteki ihlas ile beslenmelidir. Riyadan uzak, sadece Allah rızası için yapılan davet, amel-i sâlihin ta kendisidir.”
- Mevlânâ Halid-i Bağdâdî (k.s): “Davetçi, ‘Ene’ (benlik) perdesini yırtıp ‘İnnenî mine’l-Muslimîn’ diyebilmelidir. Bu, nefsin tezkiyesiyle mümkündür.”
c) Çağdaş Müfessirlerin Katkıları
- Said Nursî: “Bu âyet, iman hizmetkârlarının vasıflarını özetler: İlmiyle amel, amelini ihlasla süslemek ve davette tevazu.”
- Elmalılı Hamdi Yazır: “Davet, sadece sözle değil; hal, tavır ve sosyal adaletle de yapılır. ‘Müslümanlardanım’ demek, İslâm’ın evrensel değerlerini temsil etmektir.”
3. Âyetin Güncel ve Toplumsal Yansımaları
a) Davetin Şartları ve Usûlü
- İlim: Davetçi, hakkı batıldan ayıracak kadar ilim sahibi olmalıdır (Nahl 43).
- Hikmet ve Güzel Öğüt: Muhatabın seviyesine göre konuşmak (Nahl 125).
- Örnek Şahsiyet: Peygamberler gibi “yaşayan Kur’an” olmak (Ahzab 21).
b) Modern Çağda Davet Metotları
- Sosyal medya, edebiyat ve sanat gibi araçlarla hikmetli davet.
- İslâmofobiye karşı sabırlı ve bilinçli iletişim.
- İnsan hakları, çevre bilinci gibi evrensel konularda İslâm’ın çözümlerini sunmak.
c) Âyetin Psiko-Sosyal Mesajı
- Bireysel: Davetçi, kibre kapılmadan hizmet etmeli.
- Toplumsal: Ümmet bilinciyle hareket ederek fitne ve ayrılıklardan uzak durmalı.
4. Hülâsa ve Dersler
- Tevhid Daveti, İslâm’ın temel hedefidir.
- Amel-i Sâlih, davetin meyve vermesi için şarttır.
- Tevazu ve Aidiyet, davetçinin mihenk taşıdır.
Bu âyet, müminlere şu mesajı verir: “Sözün en güzeli, hakikati yaşayarak anlatmaktır.” Davet, bir “kimlik inşası” değil, “Hakka hizmet”tir. Peygamberlerin mirasını taşıyanlar, bu üçlü dengeyi (söz, amel, tevazu) kuramadıkça, davetleri etkili olamaz.