Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa Kralı I. François’ya (Fransuva) yazdığı meşhur mektup, Osmanlı Devleti’nin Avrupa siyasetindeki etkin rolünü ve Osmanlı-Fransa ilişkilerinin temelini oluşturan diplomatik süreci gösteren önemli bir belgedir.
Tarihi Arka Plan
1525 yılında, Kutsal Roma Cermen İmparatoru Şarlken (V. Karl), Pavia Savaşı’nda Fransa Kralı I. François’yı ağır bir yenilgiye uğratarak esir almıştır. François, annesi Louise de Savoie aracılığıyla Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman’a bir mektup göndererek yardım talebinde bulunmuştur. Bunun üzerine Kanuni, 1526 yılında I. François’ya hitaben ünlü mektubunu kaleme almıştır.
Mektubun İçeriği
Mektupta Kanuni Sultan Süleyman, Osmanlı Devleti’nin büyüklüğünü vurgulayarak kendisini “Allah’ın yeryüzündeki gölgesi” ve “zamanın sultanı” olarak tanıtır. Ardından, I. François’nın düştüğü zor durumu öğrendiğini ve kendisine yardım edileceğini bildirir.
Mektupta geçen ünlü ifadelerden bazıları şunlardır:
“Ben ki sultanlar sultanı, hakanlar hakanı, hükümdarlara taç giydiren, Allah’ın yeryüzündeki gölgesi, Akdeniz’in, Karadeniz’in, Rumeli’nin, Anadolu’nun, Karaman’ın, Rum’un, Dulkadiroğulları’nın, Diyarbakır’ın, Kürdistan’ın, Azerbaycan’ın, Acem’in, Şam’ın, Halep’in, Mısır’ın, Mekke’nin, Medine’nin, Kudüs’ün, Yemen’in ve daha nice diyarların sultanı ve padişahı, Sultan Bayezid Han oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Han’ım.”
Bu görkemli girişten sonra, Fransa Kralı’nın esir düşmesinden haberdar olduğunu belirterek şöyle devam eder:
“Siz ki Fransa vilayetinin kralı olan Françesko’sunuz. Memleketinizin düşman eline geçtiğini ve şu anda esaret altında bulunduğunuzu bildirdiniz. Hükümdarlar yenilgiye uğrayabilir, esir düşebilir. Gönlünüzü ferah tutun. Ben ki zamanın sultanıyım, size yardım etmek benim görevimdir. Ordularımı ve güçlerimi harekete geçirerek düşmanlarınıza karşı sefer düzenleyeceğim. Benden haber bekleyin.”
Sonuç ve Osmanlı-Fransa İttifakı
Kanuni’nin mektubuyla birlikte Osmanlı diplomasisi harekete geçmiş ve Osmanlı Devleti, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na karşı Fransa’nın yanında yer almıştır. Bu yardım süreci Osmanlı donanmasının Akdeniz’de etkin rol üstlenmesiyle devam etmiş ve Osmanlı-Fransa ittifakının temelleri atılmıştır. 1536 yılında, Osmanlı ile Fransa arasında Kapitülasyonlar adı verilen anlaşma imzalanarak Fransa’ya ekonomik ve ticari ayrıcalıklar tanınmıştır.
Bu olay, Osmanlı’nın Avrupa siyasetindeki etkisini ve gücünü bir kez daha ortaya koymuş, aynı zamanda Osmanlı Devleti ile Batılı ülkeler arasında diplomatik ilişkilerin nasıl şekillendiğini gösteren önemli bir örnek olarak tarihe geçmiştir.