Bakara Suresi 33. Ayetinin Tefsiri: İlmin ve Hikmetin Sonsuz Kaynağı
Ayetin Arapça Metni ve Türkçe Meali
Arapça Metin:
قَالَ يَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ
Türkçe Meali:
Allah, şöyle dedi: “Ey Âdem! Onlara bunların isimlerini söyle.” Âdem, meleklere onların isimlerini bildirince Allah, “Size, göklerin ve yerin gaybını şüphesiz ki ben bilirim, yine açığa vurduklarınızı da, gizli tuttuklarınızı da ben bilirim demedim mi?” dedi.
Giriş
Bu ayet, Hz. Âdem’in yaratılışı ve ilim konusundaki üstünlüğünün Allah tarafından meleklere gösterilmesiyle ilgilidir. Ayette, Allah’ın mutlak ilmi, hikmeti ve iradesiyle insanı yaratmasındaki yüce hikmetler tecelli eder. İnsan, öğrenme ve bilgiyi aktarma kabiliyetiyle meleklerden farklı bir varlık olarak öne çıkar. Bu olay, Allah’ın yaratışındaki sırların ve hikmetlerin yalnızca O’nun bilgisi dahilinde olduğunu hatırlatır.
1. “Ey Âdem! Onlara Bu İsimleri Haber Ver”
Allah, Hz. Âdem’e isimleri öğretmiş ve ardından ona bu bilgiyi meleklerle paylaşmasını emretmiştir.
- Hz. Âdem’in İlmi: Allah’ın Hz. Âdem’e öğrettiği “isimler,” varlıkların isimleri, mahiyetleri ve hikmetleriyle ilgili derin bir bilgiyi ifade eder. İbn Abbas’a göre, bu isimler dünyadaki her varlığı kapsar.
- İlim ve İnsan: İnsanın, bilgiyi öğrenme ve aktarma yeteneği, yaratılışındaki ilahi hikmeti ortaya koyar. Bu, insanı meleklerden ayıran önemli bir özelliktir. Melekler sadece kendilerine vahyedileni bilirken, insan araştırma, öğrenme ve öğretme kabiliyetine sahiptir.
Fahreddin Râzî’nin Yorumu: Hz. Âdem’in isimleri öğretmesi, insanın ilim yoluyla üstünlük kazanabileceğini ve bu ilmi doğru bir şekilde kullanması gerektiğini göstermektedir. İnsan, Allah’ın kendisine sunduğu bu kabiliyeti geliştirerek kendini ve çevresini tanımalıdır.
2. İlmin ve Gaybın Mutlak Sahibi: Allah
Hz. Âdem, Allah’ın emriyle isimleri meleklere bildirdiğinde Allah, göklerin ve yerin gaybını yalnızca kendisinin bildiğini bir kez daha hatırlatmıştır.
- Gayb İlmi: Gayb, insanın ya da başka varlıkların bilgisi dışında kalan her türlü hakikati ifade eder. Bu ayet, Allah’ın gayb bilgisinin sınırsız olduğunu ve kimsenin bu bilgiyi tamamen kuşatamayacağını ortaya koyar.
- Allah’ın İlmi: Allah’ın ilmi yalnızca bilinenleri değil, aynı zamanda gizlenenleri ve kalplerde saklananları da kapsar. Ayette geçen “sizin açıkladıklarınızı da, gizlediklerinizi de bilirim” ifadesi, Allah’ın her şeyden haberdar olduğunu ve O’na hiçbir şeyin gizli kalamayacağını vurgular.
İbn Kesir’in Yorumu: Bu ayet, Allah’ın hem görünen hem de görünmeyen âlemi kapsayan bilgisinin mutlak olduğunu ve yaratılışındaki hikmetlerin insan ya da başka varlıklar tarafından tam anlamıyla kavranamayacağını belirtir.
3. Meleklerin Açık ve Gizli Düşünceleri
Allah, meleklere hitap ederken onların açığa vurduklarını ve gizlediklerini bildiğini ifade etmiştir. Bu, iki farklı anlam taşır:
- Açığa Vurulan: Meleklerin, Hz. Âdem’in yaratılışı sırasında söyledikleri, örneğin, insanın “kan döken ve bozgunculuk yapan” bir varlık olabileceği konusundaki görüşleri.
- Gizlenen: Bazı âlimlere göre, bu ifade, İblis’in (şeytanın) içindeki kibri ve Hz. Âdem’e secde etmeyi reddetmesini de kapsar.
Beyzâvî’nin Yorumu: Allah, meleklerin ifadelerindeki iyi niyeti ve İblis’in içindeki kibri bilerek yaratılış sürecindeki mutlak hikmetini sergilemiştir.
4. İnsan Hayatına Mesajlar
- İlmin Önemi: Ayet, insanın yaratılışındaki bilgiye dayalı üstünlüğünü vurgular. İnsanın bu üstünlüğü, Allah’ın öğrettiği bilgileri öğrenme ve aktarma yeteneğine dayanır. Bu nedenle, insan ilim yolunda ilerlemeli ve Allah’ın verdiği bu nimeti geliştirmelidir.
- Allah’a Teslimiyet: İnsan, kendi sınırlı bilgisinin farkında olmalı ve Allah’ın mutlak ilmine teslim olmalıdır. Bu teslimiyet, Allah’ın hikmetine duyulan güvenle birlikte olmalıdır.
- Sorumluluk Bilinci: İnsanın bilgi edinme ve bunu aktarma yeteneği, beraberinde bir sorumluluk getirir. İnsan, öğrendiği bilgiyi doğru ve hikmete uygun bir şekilde kullanmalıdır.
Sonuç
Bakara Suresi 33. ayeti, insanın yaratılışındaki ilim ve hikmetin yüceliğini, Allah’ın mutlak bilgi ve irade sahibi olduğunu ve insanın ilim yoluyla meleklerden farklı bir konuma yerleştirildiğini derin bir anlamla ifade eder. Ayet, insana öğrenme ve öğretme sorumluluğunu yüklerken, aynı zamanda Allah’ın sınırsız ilmi karşısında tevazu göstermeyi öğütler. İlmin kaynağı Allah’tır ve bu kaynaktan beslenen insan, kendisine sunulan bu nimeti en güzel şekilde değerlendirmelidir.