Edebiyat Nedir?
Edebiyat, Arapça kökenli bir kelime olup “ilm-i edeb” kavramının birçok anlamını içinde barındıran çoğul bir terimdir. Bu kelime, Tanzimat Dönemi’nden sonra Türkçe’de günümüzdeki anlamıyla kullanılmaya başlanmıştır. Arapça kökeninde “iyi ahlak, terbiye, nezaket, utanma, usul, kural” gibi çeşitli anlamlar taşıyan “edeb” kelimesi, Türkçe’ye de bu anlamlarıyla geçmiştir.
Cahiliyet Dönemi ve İslamiyet sonrasında edep, asil ve yüce değerlere bağlılığı ifade etmiştir. Arapça’da “Edeb, dinin üçte ikisidir.” şeklinde bir vecize, edebin önemini vurgular. Edebin, kişiyi yüksek kültüre ve felsefeye ulaştıran unsurların tümü olduğu mecazlı bir ifadeyle ifade edilmiştir. Bu nedenle hukuk, ahlak, şiir, sanat, felsefe gibi alanlar da edebiyatın içinde değerlendirilmiştir.
Türkçede, edebiyat kelimesini ilk kez Tanzimat Dönemi öncülerinden Şinasi kullanmıştır. Daha önce, edebiyat kurallarını öğreten ilimlere “ilm-i edeb” denilmekteydi. Nazım ve nesir edebî eserlerde ise şiir ve inşa terimleri kullanılmaktaydı.
Tanzimat Dönemi şair ve yazarları, edebiyatın edep kavramıyla yakından ilişkilendirilmesine önem vermiştir. Onlar için edebiyat, toplumu ve bireyleri kalkındırmak ve yüceltmek amacını taşıyan bir sanattır. Ahlaksızlık ve çirkinlik, edebiyatta yer bulmamalıdır. Bu anlayış çerçevesinde, edebiyatın toplumun terbiye ve ahlakını öğretme amacını taşıdığı vurgulanmıştır.
Batı dillerinde edebiyat karşılığı kullanılan “literatür” terimi, Latince “güzel yazı” anlamına gelen “littaratura” kelimesinden gelir. Literatür, belirli bir ilim dalında yazılmış eserleri ifade eder. Bu terim, günümüz Türkçesinde de kullanılarak özellikle belirli ilim dallarında yazılmış eserlerin genel adını ifade eder.