Hamur İlçesinin Tarihçesi
Hamur’un bilinen tarihi M.Ö. 14. Yüzyıl dönemine kadar uzanır. Değişik dönemlerde farklı devletlerin egemenliğine girmiştir. Eski adı Havaran’dır. Son olarak 1578 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1915 yılında Rus istilasına uğramış ve 14 NİSAN 1918 yılında işgalden kurtarılmıştır.
Cumhuriyet döneminden önce Beyazıt vilayetine bağlı bir nahiye olan Hamur 1927 yılında Ağrı’ya bağlanmış ve 1 NİSAN 1958’de de ilçe olmuştur. İlçe Ağrı’nın güneyinde Aladağlar silsilesinin etekleriyle Murat Vadisi üzerinde kurulmuştur. Arazinin % 65‘i dağlık – % 35’lik kısmı ise düzlük bir yapıdadır. Ağrı iline 12. Km. uzaklıktadır. İlçenin denizden yüksekliği 1675 m. Yüzölçümü 898 Km2‘dir. 2000 yılı sayımlarına göre nüfusu 22052’dir. İlçe Merkezi ise 3865’tir.
İlçede tipik bir kara iklimi egemendir. Kış ayları çok şiddetli geçmektedir. Bitki örtüsü bozkırlardan oluşmaktadır. Yazın gür otlaklar olur. Bu gür otlaklarda hayvancılık yapılır ve baharın gelişi ile yaylalara çıkılır. İlimizin en önemli yaylalarından biri olan Aladağlar ilçe sınırlarındadır. Genelde insanların geçimi geleneksel tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.
İlçe son yıllarda arıcılık için önemli bir merkez haline gelmiştir. Özellikle Karadeniz Bölgesinden daha iyi bir ürün için ilçe yaylaları bulunmaz bir mekânlardır. Selçuklu mimarisi özelliği taşıyan Sürmeli Mahmut Paşa Kümbeti ilçedeki tarihi eserlerin önemlisi ve ayakta kalabilenidir. Bu tip kümbet ender örneklerden biridir. Ayrıca Karlıca köyünde Şoşik Kalesi, Karlıca Kalesi ve Beklemez Köyü Kardeşler Mahallesinde Urartulardan kalma yeraltı evleri ve Urartu mezarları, Süleyman Kümbette köyündeki Kümbet kalıntıları mevcuttur. İlçe Merkezinin kuzeyinde Havaran Kalesi kalıntıları bulunmaktadır.İlçe merkezi 6 mahalleden oluşur. Bağlı 46 köy ve 52 mahalle/mezra bulunmaktadır.
Ağrı’nın ilçe merkezine çok yakın oluşu nedeniyle ekonomik bir gelişme gösterememiştir. Köylerin de çoğunun yolunun direkt Ağrı’ya çıkması nedeniyle resmi işler dışında bir çok köyün ilçeyle münasebeti yoktur.
İlçede bir genel lise mevcut olup buna bağlı 100’er kişilik bir kız bir de erkek pansiyonu vardır. 56 ilköğretim okulu, 1 öğretmenevi bulunmaktadır. Bu ilköğretim okullarından 8 tanesi 8 yıllıktır. 7’si gündüzlü, biri yatılıdır. 7 anasınıfı bulunmaktadır. Halk Eğitimi Merkezi bünyesinde başta ipek ve yün halı dokumacılığı olmak üzere birçok alanda mesleki ve kültürel kurslar verilmektedir. Bu halılar ülkemizin birçok yöresinde pazarlanmaktadırlar.
İlçede tek spor kulübü Hamur Kümbet Spor kulübüdür. İlçemizi 1. Amatör kümede temsil etmektedir. İki sağlık ocağı bulunmaktadır. Hamur Ağrı arasında bulunan Yoğunhisar Mesire alanı, Havaran Kalesi dibindeki Ziyaret, Murat Nehri ve Mandalık Çayı ile Tatlısu Çayı kenarları yazın piknik yapmak ve dinlenmek için ideal yerlerdir. Alabalık tesislerinde üretilen Alabalıklar da damağınızda tad bırakacak cinstendir. Ayrıca Ayvacık ve Danakıran derelerinde hakiki Alabalıklar da şifa niyetine tüketilmektedir. Keledoş, Ayranaşı, Keşkek, Bişi, Kete,Otlu peynir, çökelek… İlçenin yöresel tatlarındandır.