Hz. İdris (a.s) Hakkında
Hz. İdris (a.s), Kur’ân-ı Kerim’de ismi zikredilen peygamberlerden biridir ve Hz. Şît’in (a.s) oğlu, Hz. Adem’in (a.s) torunu olarak bilinmektedir. O, insanlık tarihinin erken dönemlerinde, ahlakın yozlaştığı ve dürüstlük anlayışının zayıfladığı bir çağta peygamberlikle görevlendirilmiştir. Doğruluğun ve sabrın sembolü olan Hz. İdris, ümmetine tebliğ görevini özenle yerine getirmiş ve kendisine ilahi bir kitap indirilmiştir. Bu yazıda Hz. İdris’in hayatı, misyonu ve ona atfedilen özellikler İslami kaynaklara dayalı olarak ele alınacaktır.
Hz. İdris’in Soyu ve Tarihi Kökeni Hz. İdris’in soyu, Hz. Adem’e (a.s) dayanmaktadır. Babası Hz. Şît (a.s), Adem’in oğlu ve Allah’ın övgüsünü kazanarak neslin devamının kendisinden süreceği bildirilen bir peygamberdir. Hz. İdris’in ismi Kur’ân-ı Kerim’de iki yerde geçmektedir:
- “Kitapta İdris’i de an. Gerçekten o çok doğru bir kimse ve bir peygamberdi.” (Meryem, 19/56)
- “İsmail’i, İdris’i ve Zülkifl’i de an. Hepsi de sabredenlerdendi.” (Enbiya, 21/85)
Hz. İdris’in diğer isimleri bazı kaynaklarda Ehnuh, Hanoh veya Enok olarak geçmektedir. Aynı zamanda, onun Hz. Nuh’un (a.s) dedesi olduğu da rivayet edilmektedir.
Hz. İdris’in Peygamberlik Misyonu Hz. İdris, peygamberlik göreviyle ahlaki yozlaşmayı ve dürüstlük eksikliğini gidermek üzere görevlendirilmiştir. Onun dönemindeki temel sorun, insanlar arasındaki doğruluk anlayışının kaybolmasıydı. Bu nedenle ümmetine dürüstlük ve doğruluğun önemini tebliğ etmiş, Allah’ın emirlerini yerine getirme hususunda sabır göstermiştir. Peygamberlerin, görevlendirildikleri kavimlerdeki eksiklikleri gidermek üzere özel donanımlarıyla gönderildikleri bilinmektedir. Hz. İdris de bu bağlamda, hem doğruluğuyla hem de sabrıyla ümmetine örnek olmuştur.
Kur’ân’da ve Tefsirlerde Yüceltilmesi Kur’ân-ı Kerim’de Hz. İdris’in “yüe bir makama yükseltildiği” ıfadelerine rastlanmaktadır:
“Biz onu yüe bir makama yükseltmiştik.” (Meryem, 19/57)
Bu ayetle ilgili müefessirlerin farklı yorumları vardır. Ünlü müefessir Ebu Mansur el-Maturidi’ye göre bu yükseltilme, fiziksel bir yükseltilme olmayıp mecazi anlamdır. Bu yoruma göre, Hz. İdris’in Allah katındaki kadrü kiymeti artmış ve ona yüe bir şan verilmiştir.
Hz. İdris ve Yazının Başlangıcı Hz. İdris’in insanlık tarihinde ilk yazı yazan kişi olduğu ifade edilir. Ona indirilmiş olan otuz sayfalık ilahi kitap, yazının kullanımıyla tebliğ edilmiştir. Bu durum, Hz. İdris’i bilim ve medeniyetin gelişimi noktasında da önemli bir konuma taşımaktadır.
Diğer Rivayetler ve Hermes Bağlantısı Bazı kadim kaynaklarda Hz. İdris’in, Mısır mitolojisindeki Hermes ile aynı kişi olduğu iddia edilmiştir. Ancak bu iddia, İslami kaynaklarda doğrulanmayan bir bilgi olarak değerlendirilir. Kadim gnostik kaynaklar, bu tür bir bağlantı kurmuş olsa da, Hz. İdris’in peygamberlik vasfı, İslami literatürdeki ana eksenini oluşturmaktadır.
Sonuç Hz. İdris (a.s), doğruluğu, sabrı ve Allah’a yakınlığı ile ümmetine rehberlik etmiş bir peygamberdir. O, insanlık tarihindeki ahlaki ve medeniyet gelişiminde önemli bir rol üstlenmiştir. Kur’ân-ı Kerim’de ve diğer İslami kaynaklarda yer alan bilgiler, Hz. İdris’in ne denli özel bir konuma sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Allah’ın yücelttiği ve şanlandırdığı bir peygamber olarak Hz. İdris, tüm insanlar için örnek bir şahsiyettir.