İSTANBUL’U DİNLİYORUM
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali
Önce hafiften bir rüzgar esiyor;
Yavas yavas sallaniyor
Yapraklar, agaçlarda;
Uzaklarda, çok uzaklarda,
Sucularin hiç durmayan çingiraklari
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali.
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali;
Kuslar geçiyor, derken;
Yükseklerden, sürü sürü, çiglik çiglik.
Aglar çekiliyor dalyanlarda;
Bir kadinin suya degiyor ayaklari;
Istanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali.
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali;
Serin serin Kapaliçarsi
Civil civil Mahmutpasa
Güvercin dolu avlular
Çekiç sesleri geliyor doklardan
Güzelim bahar rüzgarinda ter kokulari;
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali.
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali;
Basimda eski alemlerin sarhoslugu
Los kayikhaneleriyle bir yali;
Dinmis lodoslarin ugultusu içinde
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali.
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali;
Bir yosma geciyor kaldirimdan;
Küfürler, sarkilar, türküler, laf atmalar.
Bir sey düsüyor elinden yere;
Bir gül olmali;
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali.
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapali;
Bir kus çirpiniyor eteklerinde;
Alnin sicak mi, degil mi, biliyorum;
Dudaklarin islak mi, degil mi, biliyorum;
Beyaz bir ay doguyor fistiklarin arkasindan
Kalbinin vurusundan anliyorum;
İstanbul’u dinliyorum.
ORHAN VELİ KANIK
Orhan Veli’nin “İstanbul’u Dinliyorum” şiiri, Türk şiirinde özellikle İstanbul’un güzelliklerini ve yaşanmışlıklarını betimleyen en önemli eserlerden biridir. Şiir, Orhan Veli’nin duyusal zenginlikleri ve şehirle kurduğu derin bağı yalın ama etkileyici bir dille yansıtır. Her dizede İstanbul’u hissederek, onu bir bütün olarak algılayarak bir içsel yolculuk yapılır.
Edebi açıdan şiirin öne çıkan bazı özellikleri şunlardır:
1. Duyusal Betimlemeler
Orhan Veli, İstanbul’u sadece görmek değil, aynı zamanda dinlemek ve hissetmek üzerinden betimler. Şair, İstanbul’un seslerini, rüzgarın hafif esintisini, kuşların çığlıklarını, çekilen ağları, çekiç seslerini ve çarşının cıvıltısını okuyucuya aktarır. Görme duyusundan çok işitme ve dokunma gibi duyuları öne çıkarması, okuyucuyu İstanbul’u “dinlemeye” davet eder.
2. Şehirle Bütünleşme
Şair, İstanbul’un bir parçası gibi davranır; şehirle iç içe geçmiş, onun her detayını içselleştirmiştir. Kapalıçarşı’dan Mahmutpaşa’ya, doklardan avlulara kadar her köşe, yaşanmışlık ve ruh barındırır. Özellikle “İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı” ifadesiyle şehirle bütünleşen bir ruh hali ortaya konur. Bu durum, şairin İstanbul’a dair derin duygusal bağını gösterir.
3. İmgeler ve Semboller
Şiir, imgeler ve semboller aracılığıyla zengin bir anlam dünyası sunar. Örneğin, “bir kadının suya değiyor ayakları,” “bir yosma geçiyor kaldırımdan,” “beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından” gibi imgeler İstanbul’un romantik, şiirsel ve aynı zamanda hareketli yapısını yansıtır. Bu imgeler, şehirdeki yaşamın güzelliğini ve aynı zamanda onun karmaşık yanlarını hissettirir.
4. Sade Dil ve Etkileyici Tekrarlar
Orhan Veli, süsten ve fazlalıktan uzak, sade bir dille yazmayı tercih eder. Ancak bu sadelik, şiirin derinliğinden hiçbir şey eksiltmez. Şairin, “İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı” cümlesini tekrar etmesi, okura bir ritim ve bütünlük duygusu verir. Bu tekrarlar, okuyucunun İstanbul’u dinleme eylemini adeta bir ritüel gibi algılamasına neden olur.
5. Duygusal ve Melankolik Ton
Şiirde nostaljik, hüzünlü ve melankolik bir ton vardır. Orhan Veli, İstanbul’u idealize etmeden, onun eski ve yeni arasındaki karmaşıklığını, yaşanmışlıkların yükünü ve şehrin hüzünlü yanını hissettirir. Bu da şairin içsel dünyasını yansıtarak, okuyucuya yalnızca bir şehir tasviri değil, aynı zamanda bir ruh hali sunar.
Sonuç olarak, “İstanbul’u Dinliyorum” hem İstanbul’a yazılmış bir aşk mektubu hem de şairin kendi iç dünyasının bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Orhan Veli, bu şiirle hem İstanbul’un ruhunu yansıtır hem de okuyucuyu İstanbul’un güzelliklerine kulak vermeye davet eder. Şairin dili sade olsa da, şiir derin bir anlam ve his yoğunluğu taşır; bu da Orhan Veli’nin üslubunun ve Türk şiirine olan katkısının bir göstergesidir.