Kıbrıs Sorunu
- 1571: Osmanlı’ya bağlandı. (II. Selim – Sokullu Dönemi)
- 1878: Geçici üs olma izni ile İngiltere’ye verildi.
- 1914: Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda İngiltere’nin karşısında yer alınca, İngiltere Kıbrıs’ı ilhak ediyor.
- 1923: Lozan Antlaşması ile ada İngiltere’nin oluyor. İngiltere bölgesel sömürgesini kaldırmaya başlıyor.
- 1960: Zürih Antlaşması ile Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti kuruluyor.
- İlk Cumhurbaşkanı: Makarios
- İlk Başbakan: Fazıl Küçük
Örgütler ve Hareketler
- Enosis: Kıbrıs’ın Rumlara ait olduğunu iddia eden Rum düşüncesi.
- EOKA: Rumların kurduğu, Türkleri bölgeden atmayı amaçlayan terör örgütüdür.
- Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT): Türklerin EOKA’ya karşı kurdukları askeri örgüt.
Olaylar ve Planlar
- 1963: Akritas Planı – Kıbrıs’taki Türkleri öldürmek amacıyla ortaya atılan Rum görüşüdür.
- Kanlı Noel: 1 gecede 24 Türkün öldürülmesi olayıdır.
- 1974: Kıbrıs Savaşı – Bülent Ecevit ve Necmettin Erbakan koalisyonu döneminde yaşandı.
- Dışişleri Bakanı: Turan Güneş
- Emir Talimatı: Ayşe Tatile Çıksın
- NOT: İlk Kıbrıs Hava Şehidimiz: Cengiz Topel
Kuruluş
- 1983: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.
- Maraş Kentinden, Yeşil Hat ile Kıbrıs 2’ye bölündü.
Bu maddeler, Kıbrıs sorununun tarihsel gelişimini ve önemli olaylarını özetlemektedir.
Türk Tarihinde Kıbrıs Sorunu
Osmanlı Dönemi
1571: Osmanlı İmparatorluğu, Kıbrıs’ı Venediklilerden alarak fethetti ve adayı Osmanlı topraklarına kattı. Bu fetih, II. Selim döneminde Sokullu Mehmet Paşa’nın vezirliği sırasında gerçekleşti.
1878: Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ile yaptığı savaşlar ve Berlin Kongresi’nin ardından Kıbrıs’ı geçici olarak İngiltere’ye kiraladı. İngiltere, adayı Osmanlı egemenliğinde kalmak üzere yönetme hakkını elde etti.
İngiliz Yönetimi
1914: Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında yer alması üzerine, İngiltere, Kıbrıs’ı ilhak ettiğini ilan etti. Böylece Kıbrıs, resmi olarak İngiliz toprağı oldu.
1923: Lozan Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Kıbrıs üzerindeki tüm haklarını resmi olarak İngiltere’ye devretti.
Bağımsızlık Süreci
1950’ler: Kıbrıs’ta Enosis (Yunanistan’a bağlanma) hareketi güç kazandı. EOKA adlı terör örgütü, İngiliz yönetimine ve Kıbrıslı Türklere karşı silahlı eylemler başlattı.
1959-1960: Zürih ve Londra Antlaşmaları ile Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı ilan edildi. Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türklerin ortak yönetiminde kuruldu. İlk Cumhurbaşkanı Makarios, ilk Başbakan ise Fazıl Küçük oldu.
Kıbrıs Sorunu ve Çatışmalar
1963: Kıbrıs Cumhuriyeti’nde, Cumhurbaşkanı Makarios’un Anayasa’da değişiklikler yapma girişimi ve Akritas Planı’nın uygulanmasıyla, Kıbrıslı Rumlar ve Türkler arasında çatışmalar başladı. Kanlı Noel olarak bilinen olaylarda birçok Kıbrıslı Türk hayatını kaybetti.
1964: Türkiye, garantör ülke olarak Kıbrıs’a müdahale etmeyi düşündü, ancak uluslararası baskılar nedeniyle askeri müdahale gerçekleşmedi.
1974: Yunanistan’daki cunta yönetiminin desteklediği darbe sonucu Makarios devrildi ve Enosis’e yönelik adımlar atıldı. Bu gelişmeler üzerine Türkiye, garantörlük hakkını kullanarak 20 Temmuz 1974’te Kıbrıs’a askeri müdahalede bulundu (Kıbrıs Barış Harekatı). Harekât sonucunda, Kıbrıs’ın kuzeyinde Türk kontrolünde bir bölge oluşturuldu.
Kıbrıs Türk Federe Devleti ve KKTC
1975: Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edildi.
1983: Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin Cumhuriyet Meclisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kurulduğunu ilan etti. Bu durum uluslararası alanda büyük yankı uyandırdı, ancak Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanınmadı.
Güncel Durum
2000’ler: Kıbrıs sorunu, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nin arabuluculuk girişimleriyle çözülmeye çalışıldı. 2004’te Annan Planı referandumu yapıldı, ancak Kıbrıslı Rumlar planı reddetti.
Günümüz: Kıbrıs sorunu, hala çözülmemiş bir konu olarak varlığını sürdürmekte olup, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yalnızca Türkiye tarafından tanınmaktadır. Adanın güneyi ise uluslararası alanda Kıbrıs Cumhuriyeti olarak tanınmakta ve Avrupa Birliği üyesi olarak kabul edilmektedir.
Bu kronolojik özet, Kıbrıs sorununun tarihsel gelişimini ve Türk tarihindeki yerini anlatmaktadır.