Kayaçların bazıları çok değerlidir. Altın, gümüş, bakır, bor, demir, kurşun, civa, linyit ve mermer değerli kayaçlara örnek olarak verilebilir. Yer kabuğunun farklı derinliklerinden çıkarılan ve ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir.
Maden, yeraltı veya yerüstünde bulunan doğal olarak var olan ve insanlar tarafından işlenerek kazanılan metalik veya non-metalik minerallerin tümüne verilen genel bir isimdir. Örnekler arasında altın, gümüş, demir, bakır, kurşun ve civan gibi metalik mineraller ve elmas, petrol, doğal gaz, kömür, kireçtaşı ve kaplıcalar gibi non-metalik mineraller bulunur.
Değerli madenler, insanlar tarafından işlenerek kazanılan ve genellikle metalik minerallerden oluşan madenlerdir. Bu madenlerin değeri, bulunma sıklıkları, özellikleri ve işlenme zorlukları gibi faktörlere göre değişiklik gösterir. Örnekler arasında altın, gümüş, platinyum, palladyum ve elmas gibi madenler bulunur.
Altın, gümüş, bakır, demir gibi madenler kayaçların içinde bulunur. Bu kayaçları yeryüzüne çıkarabilmek için maden ocakları açılır. Maden ocaklarından çıkarılan kayaçlara birtakım işlemler uygulanır. Kayaçlar, güçlü matkaplar ve kesici aletler ile parçalanıp yüksek ısılarda eritilir. Böylece ekonomik olarak değersiz taş ve topraklarından arındırılmış olur.
Çeşitli araç gereçlerin üretimi için gerekli bir ham madde hâline gelir. Evimizde kullandığımız birçok araç gerecin ham maddesi madenlerdir. Madenler, mutfakta kullandığımız çatal, bıçak, kaşık, tencere gibi araç gereçlerde; televizyon, bilgisayar, telefon gibi elektronik aletlerde ham madde olarak kullanılmaktadır.
Madenlerin özellikleri, bulunma sıklıkları, fiziksel ve kimyasal özellikleri, işlenme zorlukları ve kullanım alanları gibi faktörlere göre değişiklik gösterir. Örneğin, altın sıklıkla bulunan ama işlenmesi zor bir madendir, ancak kimyasal olarak stabildir ve süs eşyaları, sanat eserleri, para birimi ve yatırım aracı olarak kullanılır. Kömür ise yaygın olarak bulunan ama işlenmesi kolay bir madendir, ancak kimyasal olarak instabil ve yanıcıdır ve enerji üretimi için kullanılır.
Türkiye, zengin maden kaynaklarına sahip bir ülkedir ve pek çok farklı maden türünü çıkarır. Örnekler arasında demir, bakır, manganez, kurşun, çinko, alüminyum, kömür, petrol ve doğal gaz gibi madenler bulunur. Ayrıca, Türkiye’de elmas, pirit, kireçtaşı, kaplıca suları ve bor madenleri de çıkarılmaktadır. Türkiye’nin maden çıkarma sektörü, ülkenin ekonomisine önemli katkılar sağlar ve dünya çapında önemli bir maden ihracatçısıdır.
Ülkemiz maden kaynakları bakımından kendine yeten ülkeler arasındadır. Bakır, krom, altın, gümüş, bor, mermer, linyit, demir, kurşun ve çinko Türkiye’de çıkarılan önemli madenler arasındadır. Ayrıca doğal soda, kaya tuzu, alçı taşı ve zımpara taşı gibi ham maddeler ülkemizde yeteri kadar bulunmaktadır. Türkiye, dünyadaki bor minerali
rezervlerinin yaklaşık % 70’ine sahiptir