Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatında iz bırakan şehirler, onun hem askerî hem de siyasî kariyerinde önemli dönüm noktalarına ev sahipliği yapmış, fikirlerinin olgunlaşmasına zemin hazırlamış şehirlerdir. Her biri, onun hayatının farklı bir evresinde anlam kazanmış ve Türk tarihine yön veren bir iz bırakmıştır. İşte Mustafa Kemal’in hayatında derin izler bırakan bazı önemli şehirler:
1. Selanik
Mustafa Kemal’in 1881 yılında dünyaya geldiği şehir olan Selanik, onun çocukluk ve ilk gençlik yıllarına tanıklık etmiştir. Dönemin çok kültürlü ve kozmopolit yapısı, onun dünya görüşünü şekillendirmiştir. Burada aldığı eğitim, fikirsel gelişiminin temelini oluşturmuştur. Selanik, Atatürk’ün “özgürlük” ve “milliyetçilik” düşüncelerinin yeşerdiği ilk yerdir.
2. Manastır
Askerî İdadî (lise) eğitimi için gittiği Manastır, onun disiplinli bir asker olarak yetişmesinde önemli rol oynamıştır. Burada hem Batı düşüncesiyle tanışmış hem de vatanseverlik duyguları daha da pekişmiştir. Namık Kemal ve Tevfik Fikret gibi fikir adamlarının eserleriyle burada tanışmıştır.
3. İstanbul
Mekteb-i Harbiye’de aldığı askerî eğitimle Harp Akademisi’ni tamamladığı ve Osmanlı subayı olarak orduya katıldığı şehirdir. İstanbul, Atatürk’ün hem devlet yapısını hem de halkın durumunu yakından gözlemlediği yerdir. Aynı zamanda Osmanlı’nın çözülüşünü gördüğü, ileride yapacağı inkılapların zihinsel altyapısını oluşturduğu şehirdir.
4. Şam
İlk görev yeri olan Şam, onun Osmanlı topraklarındaki adaletsizlikleri gözlemlediği ve Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurarak ilk kez örgütlü bir mücadeleye atıldığı yerdir. Bu şehir, onun özgürlük mücadelesinde ilk adımı attığı coğrafyadır.
5. Trablusgarp (Libya)
İtalya’ya karşı yerel halkla birlikte savaşarak emperyalizme karşı ilk mücadelesini verdiği yerdir. Trablusgarp, Mustafa Kemal’in halkı örgütleme ve cephe savaşlarındaki becerisini ortaya koyduğu önemli bir deneyim sahası olmuştur.
6. Çanakkale
I. Dünya Savaşı sırasında gösterdiği büyük kahramanlık ve askerî dehasıyla adını bir milletin hafızasına kazıdığı cephedir. Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu gibi yerler, onun liderlik gücünü tüm dünyaya gösterdiği mekânlardır. Çanakkale, onun “milletin lideri” olarak doğduğu yerdir.
7. Sofya
Askerî ataşe olarak görev yaptığı bu şehir, Mustafa Kemal’e Avrupa’nın siyasal yapısını, toplumlarını ve diplomatik ilişkilerini yakından tanıma fırsatı sunmuştur. Burada gözlemlediği modern yönetim biçimleri, onun ilerideki inkılaplarının temellerini oluşturmuştur.
8. Samsun
19 Mayıs 1919’da Kurtuluş Savaşı’nı başlatmak için ayak bastığı bu şehir, Türk milletinin yeniden dirilişinin sembolüdür. Samsun, onun bir asker olarak değil, artık bir lider ve milletin kurtarıcısı olarak sahneye çıktığı yerdir.
9. Amasya, Erzurum ve Sivas
Milli Mücadele’nin fikrî ve teşkilat yapısının temellerinin atıldığı şehirlerdir. Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ile millet iradesine dayalı yeni bir yönetim anlayışı bu şehirlerde şekillenmiştir. Bu şehirler, Atatürk’ün “Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” ilkesini ete kemiğe büründürdüğü yerlerdir.
10. Ankara
Kurtuluş Savaşı’nın karargâhı, Cumhuriyet’in başkenti, yeni Türk devletinin kalbidir. Ankara, Atatürk’ün hem savaş hem barış dönemindeki liderliğinin merkezi olmuştur. 1923’te Cumhuriyet burada ilan edilmiş, inkılaplar burada yapılmıştır. Onun hem siyasal hem de ideolojik mirasının kök saldığı şehirdir.
11. İzmir
9 Eylül 1922’de düşman işgalinden kurtarılarak Kurtuluş Savaşı’nın sona erdiği ve zaferin simgesi hâline gelen şehirdir. Atatürk için İzmir, hem milli mücadelenin taçlandığı yer hem de çağdaşlaşma yolunda bir semboldür.
Bu şehirler, sadece Atatürk’ün değil, aynı zamanda Türk milletinin kaderini belirlemiş yerlerdir. Her biri, bir davanın, bir hayalin, bir mücadelenin ve bir dirilişin parçası olmuştur. Ve bu şehirler, tarihin tanığı olarak ebediyen yaşamaya devam edecektir.