PANDAS sendromu, “Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal infections” ifadesinin kısaltmasıdır. Bu sendrom, çocuklarda strep boğaz enfeksiyonu gibi streptokok bakterisinin neden olduğu enfeksiyonlardan sonra ani olarak ortaya çıkan nöropsikiyatrik belirtiler ile karakterizedir. PANDAS sendromu olan çocuklarda, bağışıklık sistemi streptokok bakterisi ile savaşırken yanlışlıkla beyin dokusuna da saldırır, bu da psikolojik ve davranışsal belirtilere yol açar.
Belirtileri
PANDAS sendromunun belirtileri genellikle streptokok enfeksiyonundan kısa bir süre sonra, ani bir şekilde ortaya çıkar. Bu belirtiler şunları içerebilir:
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Zorlayıcı düşünceler ve tekrarlayan davranışlar.
- Anksiyete: Yoğun endişe ve korkular.
- Tikler: Yüzde veya vücutta istemsiz hareketler veya ses çıkarmalar.
- Davranışsal Değişiklikler: Öfke patlamaları, depresyon, sinirlilik ve duygu durum değişiklikleri.
- Yeme Bozuklukları: Özellikle ani başlayan yemek yeme korkusu veya iştahsızlık.
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite: Dikkat dağınıklığı ve aşırı hareketlilik.
- Uyku Bozuklukları: Uykuya dalmada zorluk veya sık sık uyanma.
- Regresyon: Çocuğun yaşına uygun olmayan davranışlar göstermesi, örneğin çocukça konuşmalar veya bebeksi davranışlar sergilemesi.
PANDAS Sendromunun Nedenleri
PANDAS sendromunun nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak bağışıklık sisteminin streptokok bakterisine karşı verdiği yanıtın beyin dokusuna zarar verdiği düşünülmektedir. Bu yanlış bağışıklık tepkisi, beynin bazal gangliyonlar adı verilen kısmını etkileyerek davranışsal ve motor kontrol bozukluklarına yol açabilir.
Tanı ve Tedavi
PANDAS sendromunun tanısı zor olabilir çünkü belirtiler birçok psikiyatrik hastalıkla benzerdir. Tanı koyulabilmesi için, streptokok enfeksiyonunun yanı sıra ani başlayan nöropsikiyatrik belirtilerin varlığı gereklidir. Çoğu zaman, çocuğun enfeksiyon geçmişi ve belirtilerin aniden başlaması tanıda yardımcı olur.
Tedavi sürecinde şu yöntemler uygulanabilir:
- Antibiyotik Tedavisi: Streptokok enfeksiyonunun tedavisinde kullanılan antibiyotikler, semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
- Bağışıklık Tedavileri: İmmünoglobulin tedavisi veya plazmaferez, bazı ağır vakalarda uygulanabilir.
- Psikiyatrik Destek: OKB, anksiyete ve tik bozuklukları için bilişsel davranışçı terapi ve ilaç tedavisi gibi psikiyatrik tedaviler önerilebilir.
PANDAS Sendromu ile İlgili Önemli Noktalar
- PANDAS sendromu genellikle 3 ila 12 yaş arası çocuklarda görülür.
- Streptokok enfeksiyonları PANDAS sendromunu tetikleyebilir; bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir.
- PANDAS belirtileri, enfeksiyon ortadan kalksa bile devam edebilir, bu yüzden uzun süreli tedavi gerekebilir.
PANDAS sendromu, çocuğun günlük yaşamını ve ailesini zorlayıcı şekilde etkileyebilir, bu yüzden profesyonel destek almak çok önemlidir.
PANDAS Sendromu Nedir?
PANDAS (Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal infections) kısacası, Streptokok enfeksiyonu ile ilişkili pediatrik otoimmün nöropsikiyatrik bozukluklar anlamına gelir. Bu, çocuklarda görülen ve bazı belirtileri açısından oldukça dikkat çekici bir durumdur.
PANDAS Sendromu Nasıl Oluşur?
PANDAS’ta, çocukta daha önce geçirilmiş bir boğaz enfeksiyonu (streptokok enfeksiyonu) sonrası, bağışıklık sisteminin beyindeki bazı bölgeleri yanlışlıkla hedef alması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün reaksiyon olduğu düşünülmektedir. Bu durum, çocukta ani başlayan ve şiddetli seyreden psikiyatrik belirtilere neden olabilir.
PANDAS Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
PANDAS sendromu, genellikle ani başlayan ve şiddetli seyreden belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler arasında en sık görülenler şunlardır:
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Sürekli tekrar eden düşünceler ve bunları azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar.
Tikler: Göz kırpma, burun çekme gibi istem dışı hareketler.
Kişilik Değişiklikleri: Daha önceki kişiliğinden farklı, daha sinirli, agresif veya içine kapanık bir hale gelme.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Dikkat dağınıklığı, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik.
Uyku Bozuklukları: Uykuya dalamama, kabuslar görme, gece uyanmaları.
Okul Başarısında Düşüş: Dikkat eksikliği, anksiyete ve depresyon gibi nedenlerle okul başarısında düşüşler görülebilir.
Fiziksel Belirtiler: Karın ağrıları, baş ağrıları, eklem ağrıları gibi fiziksel şikayetler de görülebilir.
PANDAS Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
PANDAS tanısı koymak için detaylı bir nörolojik muayene, psikiyatrik değerlendirme ve bazı tetkikler (kan testleri, EEG, MRI gibi) gereklidir. Teşhis sürecinde çocukta daha önce geçirilmiş streptokok enfeksiyonu öyküsü, ani başlayan nöropsikiyatrik belirtiler ve diğer olası nedenlerin elenmesi önemlidir.
PANDAS Sendromu Tedavisi
PANDAS tedavisinde amaç, semptomları kontrol altına almak ve tetikleyici faktörleri ortadan kaldırmaktır. Tedavi genellikle aşağıdaki yöntemleri içerir:
Antibiyotik Tedavisi: Streptokok enfeksiyonunun tekrarlamasını önlemek için antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini düzenlemek amacıyla immünoterapi yöntemleri kullanılabilir.
Psikiyatri Tedavisi: OKB, tikler ve diğer psikiyatrik belirtilerin tedavisi için ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulanabilir.
PANDAS sendromu, erken teşhis ve tedavi edildiğinde daha iyi sonuçlar veren bir durumdur. Bu nedenle, çocuğunuzda yukarıda belirtilen belirtileri fark ederseniz mutlaka bir çocuk psikiyatristine başvurmanız önemlidir.
Unutmayın, bu bilgi genel bir bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurmalısınız.