Sınav Kaygısı Yaşayan Ortaokul Öğrencilerine Nasıl Yardımcı Olunur?
Sınav kaygısı, öğrencinin bilgisini sınav sırasında kullanmasını engelleyen yoğun endişe halidir. Özellikle ortaokul döneminde sınavlar ve başarı beklentisi arttıkça sınav kaygısı da sıkça görülür. Doğru yönlendirme ve destekle sınav kaygısı azaltılabilir, başarı artırılabilir.
1. Sınav Kaygısı Nedir?
Sınav kaygısı, sınav öncesi ya da sırasında öğrencinin “başarısız olacağım”, “unutacağım”, “yapamayacağım” gibi düşüncelerle kaygılanması ve bu kaygının performansını olumsuz etkilemesidir.
Belirtileri şunlar olabilir:
-
Kalp çarpıntısı, terleme
-
Mide ağrısı
-
Karamsarlık, ağlama isteği
-
Çalışmaktan kaçınma
-
Bildiği bilgileri unutma
2. Aile Olarak Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?
a) Kabul Edin, Küçümsemeyin
“Sınavdan ne olacak ki?”, “Abartıyorsun!” gibi cümleler çocuğun kendisini daha kötü hissetmesine neden olur. Kaygısını anladığınızı gösterin:
“Seni anlıyorum, bazen önemli şeyler bizi heyecanlandırabilir. Gel, birlikte bir yol bulalım.”
b) Başarıyı Sadece Notla Ölçmeyin
“Yüksek not almalısın, yoksa…” gibi tehditkar cümlelerden kaçının. Başarı, sadece sınavdan alınan not değil; çabanın, sürecin ve öğrenmenin toplamıdır.
Ona şöyle deyin:
“Önemli olan elinden gelenin en iyisini yapman. Sonuç ne olursa olsun sen benim için değerlisin.”
c) Çalışma Planı Hazırlamasına Yardımcı Olun
Plansızlık kaygıyı artırır. Günlük çalışma planı yapmak sınavlara hazırlığı düzenli hale getirir. Dersleri küçük parçalara bölmek kaygıyı azaltır.
Örneğin: “Bugün sadece matematik problemlerine çalışacağız, sonra dinleneceğiz.”
d) Gerçekçi Hedefler Belirlemesine Destek Olun
Başaramayacağı kadar yüksek hedefler kaygıyı artırır. Öğrencinin seviyesine uygun, adım adım ilerleyen hedefler belirlenmelidir.
e) Olumlu Düşünme Alıştırmaları Yapın
“Sınavda başarılı olabilirim, çünkü çalıştım.” gibi cümleleri tekrar etmesini sağlayın.
Birlikte şu alıştırmayı yapabilirsiniz:
-
Olumsuz düşünce: “Kesin yapamayacağım.”
-
Olumlu düşünce: “Zorlanabilirim ama bildiklerimi kullanacağım.”
f) Nefes Egzersizleri Öğretin
Kaygı anında doğru nefes almak sakinleşmeyi sağlar.
Burundan 4 saniye nefes al → 2 saniye tut → Ağızdan 6 saniyede nefes ver.
Bu egzersizi birlikte denemek, çocuğun sınav öncesinde de kullanmasına yardımcı olur.
g) Sosyal ve Fiziksel Etkinlikleri İhmal Etmeyin
Sınav dönemlerinde sadece ders çalışmak değil, hareket etmek ve sevdikleriyle vakit geçirmek de önemlidir. Hareket etmek kaygıyı azaltır.
h) Sınav Öncesi Uyku ve Beslenmeye Dikkat Edin
Geç saatlere kadar çalışmak verimsizdir. Sınav öncesi uyku düzenli olmalı, kahvaltı hafif ve dengeli yapılmalıdır.
i) Destekleyici Konuşmalar Yapın
Sınav sabahı şu tür cümleler güç verir:
“Sen zaten çalıştın, elinden geleni yapacaksın. Bu sınav senin her şeyin değil. Her zaman arkandayım.”
3. Ne Zaman Profesyonel Destek Alınmalı?
Eğer çocuğun sınav kaygısı günlük hayatını etkiliyor, çalışmasını engelliyor ve kaygı belirtileri şiddetliyse bir okul rehber öğretmenine veya çocuk psikoloğuna başvurmak faydalı olacaktır.
Sonuç
Sınav kaygısı doğal bir duygudur. Önemli olan bu kaygının öğrenciyi yönetmesi değil, öğrencinin kaygısını yönetebilmesidir. Anne-baba olarak anlayışlı, destekleyici, sakin ve sabırlı yaklaşarak çocuğun sınav sürecini daha sağlıklı geçirmesine yardımcı olabilirsiniz.
Unutmayın: Sınav geçer, çocuk kalır. Önemli olan onun ruh sağlığı ve özgüvenidir.