Suluova İlçesinin Tarihçesi
Tarihi ve Coğrafi Yapısı :
Suluova Adının Kaynağı : Suluova ismi Miladın ilk yıllarında “Arguma” (Sulakyurt) olarak geçer. 13. yüzyılın sonlarında “Alaflı” ismini alır. 1902 yılında “Suluca” ismiyle nahiye olur. 1946 yılında “SULUOVA” ismini almıştır. 1957 yılında ilçe olduktan sonra hızla gelişen bir yerleşim merkezi haline gelmiştir.
Suluova’nın Tarihi : Suluova Amasya’nın kuzey batısında olup, Amasya’ya 25 Km. uzaklıktadır. İlçemiz, Amasya ilimizle tarihi boyunca aynı kaderi paylaşmıştır.
Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Samsun”dan başlayıp, Suluova”da sona eren bir geçitler dizisi üzerinden Anadolu”ya ve Batı”ya ulaşmaktadır. Suluova İlçesi, aynı zamanda Taşova, Erbaa, Niksar, Reşadiye ve Kelkit Vadisi olarak İran”a kadar devam eden eski kervan yolu ve şimdiki E-80 uluslararası transit karayolu üzerinde bulunmaktadır.
Suluova’nın tarihi M.Ö. 2000’li yıllara dayanmaktadır.”Doğukent” denilen mahallede bulunan Kümbettepe”de Alman Arkeolog Walter”in yaptığı kazılar sonucu çıkan tuğla ve taş parçaları Suluova”nın tarihinin Kalkolitik Çağ Hititler devrine kadar dayandığını göstermektedir.
M.Ö. 2000”li yıllarda Amasya”nın kurucusu Amazonlardan Amashan”dır. Hitit Türkleriyle Anadolu’ bitişik yaşamışlardır. Amazonlar daha sonraları Frikler tarafından yıkılmışlardır. Amazonlardan sonra bölge sırasıyla Lidya, Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı hakimiyetine geçmiştir.
Bizanslılar döneminde Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan ve Melik Danışment Gazi , Merzifon-Amasya arasında, (Arguma) Suluova mevkiinde 1101 yılında Haçlı Ordularıyla savaşmış, Haçlı Orduları yenilmiş ve kaçmıştır. Bizanslılar savaşta kaybetmiş oldukları yerleri almak için General Karidis komutasında Trabzon’a çıkmış ve oradan Anadolu içlerine ilerlemeye başlamıştır. Amasya Emiri İsmail Gazi Suluova”da Fr.Alman Haçlı Ordularıyla savaşmış, İsmail Gazi ve maiyeti yenilerek dağlara çıkmıştır. 1109 yılında Amasya’ya giren Haçlı Orduları, Frenk Bağları ile Ziyaret Kasabasının bulunduğu yere yerleşmişlerdir. Amasya’ya büyük tahribat yapmışlar, taş taş üstünde koymamışlardır. 3 ay boyunca burada kalan Haçlılar geldikleri yere geri dönmüşlerdir. Anadolu’da Türk Birliği kurulduktan sonra Amasya ve çevresi Selçuklular zamanında büyük imar görmüştür.
Selçuklular’dan sonra doğudan gelen Türk göçmenler Anadolu’ya iskana devam etmişlerdir. Bunların bir kısmı (Arguma) Suluova çevresindeki köylere yerleşmişlerdir.
Suluova, Osmanlı Devletinde askeri birlik olan Yeniçerilerin kurulduğu ve adının verildiği yer olarak da tarihe geçmiştir. Necip Fazıl Kısakürek bu tarihi olayı “Yeniçeri” isimli eserinde şöyle nakletmektedir. “1326 yılında Saluca Karahöyük “Kümbettepe” de Hacı Bektaş-ı Veli çadırında kalırken Osmanlı Devletinin II. Sultanı Orhan Gazi bir grup yeni askeriyle gelir, Hacı Bektaş-ı Veli”nin elini öper. Ona yeni kurduğu askerleri gösterir. Hacı Bektaş-ı Veli’den yeni askere isim konmasını ister. Hacı Bektaş-ı Veli, askerlerin “YENİÇERİ” ismini almasını söyler ve onlara dua eder. Orhan Gazi Hacı Bektaş-ı Veli”nin elini öperek Yeniçerilerle Bursa”ya döner.”
Amasya ve yöresi 1386 yılında Amasya Ertene Beyliği”nin Osmanlı Devleti ile birleşmesi sonucu Osmanlı idaresine girer.
Timur”la yaptığı Ankara Savaşını kaybeden Yıldırım Beyazit, esir düşer. Böylece Osmanlı Devletinde Fetret Devri başlar.
Timur, Tacettin Kara Devlet Şah”ı Amasya”ya Vali olarak atar. Ordusuyla Hakala (Yolpınar) köyü önüne gelen Tacettin Kara Devlet Şah Amasya’ya sokulmaz. (Arguma) Suluova nahiyesine gelerek orada konaklar. Vali, Kaymakam, Yakup Paşa ve Amasya”nın ileri gelenleri toplanırlar. Ladik, Vezirköprü, Mecitözü Kaymakamları ile birleşerek Tacettin Kara Devlet Şah”a karşı büyük bir güç oluştururlar. Amasyalı”lar Timur”un özel fermanını dinlemezler. Olaya son derece kızan Timur, oğlu Kara Mehmet Sultan ve hocası Numeddin Abdulcebbar El Mutezil”i Amasya”ya gönderir. Yapılan imtihanda Gümüşlü Zade Pir Secaaddin İlyas Çelebi sorulan 10 soruya tam cevap vererek Amasya”yı büyük bir yağma ve felaketten kurtarır. Kara Mehmet Sultan Şemseddin Şadgedi Bey”i vali tayin eder.(1402)
Timur”un gönderdiği heyet Amasya”dan ayrılmasına rağmen Kara Devlet Şah Hakale köyünden ayrılmaz. Amasya”nın ileri gelenleri toplanarak, Bolu”da bulunan Mehmet Çelebi”ye heyet göndererek yardım isterler. Yardıma gelen Mehmet Çelebi Suluova yakınlarında yapılan savaşta Kara Devlet Şah”ı öldürüp, kuvvetlerini dağıtarak 1402 yılında Amasya Emiri olur.
Osmanlı hakimiyeti sırasında Amasya”nın dört nahiyesi vardı. Birisi bugünkü Yolpınar köyüdür. Bu köyün doğu tarafından bugün bir kısmı mevcut Kasımbey medresesi vardır. Bu medrese Amasya”nın genel medresesi arasında çok meşhur olmuş, ilk kırk medrese arasında anılmıştır. Ayrıca köyün içinde bugün kalıntısına rastlanmayan Hacı Bey Zade Muhyiddin Medresesinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Köyün güney batısında bulunan zaviye ise Seyyid Necmettin Yahya Rıfai tarafından 1348 yılında yaptırılmıştır.
1902 yılında Suluca adıyla bucak olan Suluova, 1957 yılında ilçe olmuştur. 1954 yılında Şeker Fabrikasının hizmete girmesinden sonra fabrika çevresinde hızlı bir şehirleşme ortaya çıkmış, şehir merkezide fabrika civarına kaymıştır. 1957 yılında da Belediye Başkanlığı’nın kurulmasıyla hızla gelişmiş ve bu günkü şehirleşme düzeyine ulaşmıştır.
1950 yılından önce ovanın önemli bir kısmı bataklıklarla yada su birikintileriyle kaplı idi. Ovanın drenajı iyi olmadığından tarım arazilerinde taban suyu ve tuzluluk problemi vardı. Bu olumsuz şartlar sıtma hastalığının yayılmasına sebep olduğundan, özellikle yaz aylarında ova yaşanmaz hale geliyordu. Bu nedenle bazı aileler yazları Akdağ eteklerindeki yaylalarda konaklıyordu. Verimli tarım arazilerinin azlığı ve verim düşüklüğü nedeniyle bazı kurak yıllarda kıtlık oluyordu.
İlçemizde tarımın gelişmesi 1950 yılında Marshall yardımıyla çiftçiye dağıtılan traktör, diğer alet ve makinelerin verilmesiyle başlamıştır. Yine o yıllarda bataklıkların kurutulması ve bozuk drenajlı alanların ıslahı ile yeni tarım alanları üretime açılmıştır. Traktör sayısının çoğalmasıyla ovada büyük yer tutan verimsiz çayır-meralar sökülerek tarıma açılmıştır.
Ovada bilinçli tarımın başlaması ve gelişmesi ise Amasya Şeker Fabrikasının hizmete girmesiyle olmuştur. Modern tarım teknikleri, şirket ziraat mühendisleri tarafından çiftçiye çok
yoğun bir çalışma ile öğretilmiş, buna ayni olarak verilen kredilerde ilave olunca tarımda hızlı bir gelişme sağlanmıştır. Şeker Sanayiinde sağlanan bu başarılar diğer tarım kollarını da etkilemiş, buğday verim ve üretimi, meyve-sebze üretimi gelişmiş; önceden yok denecek kadar az olan meyve bahçeleri ve kavakçılık gelişerek bugünkü duruma gelmiştir.
Şeker Fabrikası yan ürünü olan küspe ve melas, parcar kuyruğu ve yaprak gibi artıklar ilçemizde hayvancılığı, özellikle besiciliği hızlı bir şekilde geliştirmiştir. Tarım ve hayvancılıkta sağlanan bu gelişmeler ilçemizde sanayi ve tarımı geliştirmiş, okullaşma oranı yükselmiş, çevreden yoğun göç alan bir ilçe haline gelmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk ve Suluova : 15 Mayıs 1919”da 9. Ordu Müfettişliğine tayin edilen Mustafa Kemal, İstanbul”dan Samsun”a hareket etmiştir. İstiklal Mücadelesinin ateşini yakmak düşüncesiyle 19 Mayıs 1919”da Samsun”a ayak basmıştır.
25 Mayıs 1919”da Havza”ya gelen Mustafa Kemal, 12 Haziran 1919 Perşembe günü saat 10.00 sularında Benz marka arabasıyla Amasya”ya hareket etmiştir.
Yollar çok bakımsız ve bozuktu. Benz marka araba Suluova”nın bugünkü 1 Eylül “Hacı Hayta” mahallesindeki hanlar civarına geldiğinde araba su kaynatır. Mustafa Kemal arabadan iner. Şoförüne arabanın bakımını yapmasını söyler. Yanında bulunan erkan ile birlikte yürümeye başlar. Mustafa Kemal heyecanlanmış, tozlu ve bozuk yollarda ramazan gününün bunaltıcı sıcağına aldırmadan heyecan ve ümit içinde Ali Ulvi Elöve”nin “DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ” marşını ilk defa burada söylerler. Bu marş bundan sonra gençliğin marşı olmuştur.
İlçenin Coğrafi Yapısı : Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısmında yer alan Suluova, Amasya”nın 25 Km. batısında kalır. İlçenin yüzölçümü 516 km2, rakımı ise 510 metredir. Suluova”nın üç tarafı yüksek olmayan dağlarla çevrilidir. Akdağ ilçenin en yüksek dağı olup, yüksekliği 2064 metredir. Suluova”nın batısı Merzifon Ovası ile bağlantılıdır. Tersakan adıyla anılan akarsu ilçenin en önemli akarsuyudur. Kaynağı Ladik Gölüdür. Tersakan Suluova”ya Eski Çeltek”ten girer ve ovada sağa doğru bir yay çizerek Amasya’da Yeşilırmak ile birleşir. Yedikır mevkiinde inşa edilen Gölet, Tersakan Çayına 7,5 km.lik bir mesafededir. Tersakan’dan Yedikır Göletine su nakli kanallarla sağlanmaktadır. Gölet 60 milyon m3 hacmi ile çevrenin en büyük sulama barajıdır.
İklim ve Bitki Örtüsü : Suluova İlçesi İç Anadolu karasal iklimi ile Karadeniz iklimi arasında kaldığından geçiş iklim özelliğine sahiptir. Yağışlar en çok ilkbahar ve kış aylarında gözlenir. Kar yağışı ender görünür. Kar en çok Akdağ bölgesine yağar.
Yıllık sıcaklık ortalaması 12 derecedir. En yüksek aylık sıcaklık ortalama 21,5 derece ile temmuz ayında; en düşük aylık sıcaklık ortalama 2,2 derece ile ocak ayında gözlenmiştir. Uzun yıllar ortalamasına göre ilk donlar kasım ayında, son donlar ise nisan ayında görülür.
Akdağ eteklerinden başlayan bitki örtüsü, yüksek bölümlere kadar ormanlarla kaplıdır. Kuzeybatı’ya uzanan dağlık alanlarda ormanlar giderek zayıflar. Güneydeki dağlarda ise hemen hemen hiç orman yoktur. Ormanlık örtüyü çam, gürgen ve meşe oluşturur. Ovadaki bitki örtüsü ise meyve bahçelerinden, kavak ve söğüt ağaçlarından ibarettir. Ovada ve yüksek yerlerde çok sayıda çayır-mera bitki türleri mevcuttur.
Akarsu ve Göletler : Tersakan Çayı : Tersakan, İlçenin en önemli akarsuyudur. Kaynağı Derinöz çayıdır. Suluova”ya Eski Çeltek”ten girer. Ovada sağa doğru bir yay çizerek Amasya’da Yeşilırmak ile birleşir.
Yedikır Barajı : Yedikır mevkiinde toprak hafriyatı ile sulama amaçlı oluşturulan suni bir gölettir. Yedikır göleti aynı zamanda “Yedi Kuğular Kuş Cenneti” adıyla koruma altına alınmıştır.
Derinöz Barajı : İlçenin doğu kısmında Derinöz deresi üzerinde kurulmuş, sulama amaçlı suni bir gölettir. Ladik Ovası ile Suluova Ovasının bir kısmının sulanmasında kullanılmaktadır. 3,5 milyon m3 su tutma kapasitesi mevcuttur.
İlçede bunların dışında Oğulbağı, Akören, Derebaşalan ve Bayırlı köylerinde sulama amaçlı suni göletler bulunmaktadır.
Ormancılık : İlçede ormancılık, ormanların azlığı nedeniyle fazla gelişmemiştir. Akdağ eteklerinde çoğunluğu odun vasfı taşıyan çam ve gürgen ağaçlarından az da olsa orman ürünleri elde edilmektedir. Kapaklı Orman Fidanlığında fidan üretimi yapılmakta, aynı zamanda mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. İlçemizde başlıca orman türleri ve yüzde miktarları şöyledir: Karaçam % 50, Sarıçam % 40, Kayın % 5, Meşe % 5”tir.
Haberleşme ve Ulaşım : Suluova İlçesi, Türkiye”nin doğusu ile batısını, kuzeyi ile güneyini birbirine bağlayan kara ve demiryolları üzerinde kurulmuş bir ilçedir. Ulaşım sorunu yoktur. Her yöreye direkt bağlantı kurulabilmektedir. Hava yolu için Merzifon ilçesine 18 km., deniz yolu için Samsun”a 100 km. mesafededir.
Samsun-Sivas demiryolu hattı da ilçemiz sınırları dahilinden geçmektedir. Her gün ulaşımı sağlayan yolcu treni bulunmaktadır. İlçe sınırları içerisinden merkeze 2,6 km. uzaklıkta, Hacı Bayram ve 1 Eylül Mahallesinde Suluca tren istasyonları bulunmaktadır. İlçemiz Amasya”ya 25 km., Samsun”a 100 km., Ankara”ya 248 km. uzaklıktadır. İlçenin tüm köyleriyle ulaşım durumu çok iyidir. Ova köylerinin yollarının tamamı asfalt, dağ köylerinin yollarının ise bir kısmı asfalt, bir kısmı stablizedir. İlçeye bağlı bulunan toplam 39 köyün tamamının yol, su ve elektriği mevcuttur.
Haberleşme : İlçemizde radyo ve televizyon yayınlarının büyük bir çoğunluğu izlenmekte olup, özel radyo ve televizyon yayınları da ilçede bulunan uydu yansıtıcı araçları ile izlenmektedir. İlçede en önemli haberleşme aracı olan telefon, şehirlerarası ve milletlerarası tam otomatik görüşmelere açık olup, en son teknik ve seri donanımına sahiptir.
İlçemize gazete, dergi, mecmua ve diğer kültürel yayınlar her gün muntazam olarak gelmektedir. İlçemizde mahalli yayın yapan, mahalli haberleri ulaştıran bir bölgesel radyo, iki bölgesel gazete bulunmaktadır. İlçede iki adet matbaa bulunmaktadır. Çağın haberleşme aracı olan cep telefonu vericileri Suluova”da kurulmuş olup, ilçe ve çevre merkezlerine hizmet vermektedir.
Nüfus Durumu :
2015 Yılı Ocak ayı itibariyle açıklanan TUİK verilerine göre İlçenin toplam nüfusu 46.612’dir. Toplam nüfusun 37.636’sı ilçe merkezinde, 8.976’sı ise köylerde yaşamaktadır. İlçeye bağlı 40 köy bulunmaktadır. İlçenin toplam nüfusunun 23.092’si erkek nüfustan, 23.520’si ise kadın nüfustan oluşmaktadır. İlçe nüfusunu ilçe köylerinden gelenler (Taşova, Ladik, Gümüşhacıköy, Kavak, Zile, Vezirköprü) ve çok sayıda Kars, Erzurum, Gümüşhane, Sivas ve Karadeniz Bölgesinden göç edenler oluşturmaktadır. İlçenin detaylı nüfus tablosu aşağıda görülmektedir.
Amasya Şeker Fabrikası, Et-Balık Kurumu ve Kömür ocaklarının faaliyeti, soğan üretiminin ve hayvancılığın gelişmesi ile 1960, 1970, 1975 genel nüfus sayımlarında ilçe merkezinde hızlı bir nüfus artışı tespit edilmiştir. 1975 yılından sonra başlayan ekonomik kriz ilçemizi de etkileyerek ilçedeki sanayi kuruluşlarının faaliyetlerinin yavaşlamasına ve iş
imkanlarının azalmasına neden olmuştur. 1980 yılından sonra yurdumuzda uygulanmaya başlayan tam rekabetçi serbest piyasa ekonomisi içersinde Amasya Şeker Fabrikası ve Et Balık Kurumu”nun özelleştirilmesi, kömür işletmelerinin dış rekabete dayanamaması ve hayvancılığın krize girmesi gibi nedenlerle bu müesseselerdeki iş imkanlarının kaybolması Suluova”nın nüfus
artışında yavaşlama nedeni olmuştur.
İlçe Nüfusunun Şehir, Köy ve Cinsiyete göre Dağılımı: ( 2015 Yılı Ocak Ayı TUİK Verilerine göre)
Yerleşim Yerinin Adı : Toplam Nüfus: Erkek Nüfus: Kadın Nüfus:
Suluova Şehir Merkezi 37.636 18.566 19.070
Köyler Toplamı : 8.976 4.526 4.450
Genel Toplam 46.612 23.092 23.520
İdari Durumu :
İlçemiz Amasya İline bağlı, merkeze 25 km. uzaklıkta, 40 köy ve 3 mezradan oluşmaktadır. İlçe merkezinde 23 mahalle vardır. Köylerin 2/3”ü ova köyü, 1/3”ü ise orman ve dağ köyüdür. Köylerin yerleşimi toplu olup, 2015 yılı TUİK verilerine göre nüfusun 8.976’sı köylerde, 37.636’sı da ilçe merkezinde yaşamaktadır.
Eraslan, Kolay, Bayırlı, Saluca, Oğulbağı, Akören, Derebaşalan ve Armutlu köyleri büyük köylerimizdendir. Oğulbağı ve Kolay köyleri ilçe merkezine yakın olması nedeniyle kısmen ilçe merkezi ile birleşmiş durumdadır. Eğribük köyünün Erikli mezrası, Karaağaç Köyünün Bengüç mezrası, Yüzbeyi köyünün de Dereağıl mezrası mevcuttur.
Sosyal Durum :
Sağlık : İlçemizde 50 yatak kapasiteli Devlet Hastanesi ve 100 yatak kapasiteli Sigorta Hastanesi bulunmakta iken SSK Hastanelerinin Sağlık Bakanlığına devredilmesi projesi kapsamında İlçemizdeki SSK Hastanesi ile Devlet Hastanesi SSK Hastanesi binasında birleştirilmiş olup, 125 yatak kapasiteli Devlet Hastanesi olarak hizmetine devam etmektedir. Hastanede 8 uzman hekim, 7 pratisyen hekim ve 4 diş hekimi görev yapmaktadır. Eski Devlet Hastanesi binasında Diş ve Diyaliz üniteleri ile Toplum Sağlığı Merkezi hizmet vermektedir. Binanın üçüncü katı halen boş bulunmaktadır. Atıl kalmaması için değerlendirilmesi gerekmektedir.
03.12.2007 tarihinden itibaren İlçemizde Aile Hekimliği uygulamasına geçilmiş olup, bu uygulamadan dolayı ilçemizdeki 3 adet sağlık ocağı Aile Sağlığı Merkezi şeklinde hizmet vermeye başlamıştır. İlçemizde İlçe merkezinde 4, Eraslan’da 1 olmak üzere toplam 5 Aile Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Köylerimizde 7 tanede sağlık evi mevcuttur. Amasya Şeker Fabrikasına ait bir dispanser bulunmaktadır. İlçede 14 adette eczane hizmet vermektedir.
Yörenin Gelenekleri : Yolların, otomobillerin, traktörün, biçerdöverin, telefonun, sinemanın, televizyonun olmadığı devirlerde Anadolu”nun sosyal yaşantısında düğünlerin önemli bir yeri olmuştur. Anadolu halkı temel geçim kaynağı olan tarım ve hayvancılığı, insan ve hayvan gücüyle gerçekleştirirken çok yorulur ve çok zaman harcardı. Eğlenmeye ve komşuluk münasebetlerine hiç vakit ayıramazdı. İşte, halk kısıtlı yaşantı içersinde düğünlere can simidi gibi sarılmış ve genellikle hasattan sonra ürün elde etmenin sevinci ile birlikte düğünleri büyük bir tören havasına dönüştürmüştür.
Ailede evlenecek çağa gelmiş erkek evladı olanlar çocuklarına eş aramaya başlarlar. Yakın eş-dost ve akraba aracılığıyla seçilen gelin adayı belirlenince, kızın ailesine dünür gidilir. Büyükler toplanır, usulüne göre kız, ailesinden istenir. İlk gidişte kızın ailesi akrabalarına danışmak için izin ister. Sonuç dünür gelene el altından duyurulur. Sonuç olumlu ise kız evine hazırlıklı gidilir. Burada yemekler yenilip söz kesilir ve şerbet içilir. Alınacak eşyalar üzerinde anlaşıldıktan sonra nişan tarihine karar verilir.
Nişan öncesi (elbise alma) eksik görmek için gelin ve damadın yakınları toplanarak gelinin ve damadın istek ve ihtiyaçlarını almak üzere çarşıya çıkılır. Bu arada her iki aile de birbirlerine hediyeler alırlar.
Eksik görme gününden sonra gelin ve damat aileleri, birbirlerine hediyelerini bohçalar içersinde sunarlar. Buna “bohça getirme” denir. Kararlaştırılan günde nişan her iki tarafın çağırdığı davetlilerin katılımı ile yapılır. Yemekler yenilip eğlenceler yapılırken davetlilerde hediyelerini “EBEDE” denilen törenle gelin kızın başından geçirip hediyeyi getireni söyleyip teşekkür edilir. Düğün günü belirlendiğinde hazırlıklar son aşamaya gelmiştir. Düğün Cuma günü başlar, üç gün sürer. Birinci gün kızbaşı ve yiğitbaşı seçilir. Kızın çeyizi kız bulunduğu yerden uzak bir yere gidecekse çeyizi, evlerinin bir odasında sergilenir. Buna “ÇEYİZ SERME” denilir.
Düğünün ikinci günü gelin ve damat hamamları, damat traşı yapılır. Akşama erkek tarafı yatsı namazından sonra kız tarafına kına almaya gider. Bir tepsi içersinde çeşitli hediyelerle birlikte kına damat evine getirilir. Geline kız evinde, damada da oğlan evinde ilahi ve dualarla kına yakılır.
Düğünün üçüncü günü, gelin almaya gidilir. Gelin alma sırasında kapı kitlenir, kapı parası ve kardeş yolluğu alınarak, yastık satılır. Gelin oğlan evine gelince başına leblebi ve para serpilir. Düğünden bir gün sonra gelinin, damadın akrabası ile tanışması ve yeni evine alışması için “DUVAK” denilen törenle düğün son bulur.
Yöremizde, erkek çocukları buluğ çağına ermeden, belirlenen günde misafir davet edilerek, çocuklar sünnet edilir. Düğünden bir gün öncesi kına gecesi yapılarak sünnet olacak çocuğa kına yakılır ve eğlenilir.
Düğün günü çocuk ve arkadaşları arabalar eşliğinde gezdirilir. Mevlit okutularak gelen misafirlere yemek verilir.
Dini bayramlarda arife gününden önce evlerin temizliği yapılır. Bayram yemekleri ve tatlılar hazırlanır, fırında haşhaşlı çörek ve keşkek yemeği pişirilir.
Arife günü mezarlıklar ziyaret edilir, dualar okunur. Herkes, ekonomik gücü ölçüsünde bayram giyecekleri alır. Nişanlı oğlu-kızı olanlar gelin ve damada bayramlık götürürler.
Bayram günü bayram namazından sonra camii önünde bayramlaşma, bittikten sonra dua yapılır, evlere gidilir. Büyüklerin elleri öpülür. Çocuklara para ve çeşitli hediyeler verilerek sevindirilir. Daha sonra yakın akraba ve komşular ziyaret edilerek bayramları tebrik edilir.
Yörede askere gidecek gençler bir ay öncesinden belirlenir. Aynı dönemde askere gidenler birbirine “tertip” diye hitap ederler. Gençler askere gitmeye yakın kendi aralarında toplanarak eğlenirler. Yakın akrabaları yemeğe davet ederler. Askere gidecek gençler, eş, dost, komşu ve akrabaları ziyaret ederler. Komşu, akraba ve diğerleri gençleri askere gidecekleri gün uğurlamaya hediyeleri ile gelir ve ailesine verirler. Davul ve zurna eşliğinde gençler oynar ve eğlencelerle askere uğurlanır.
Ramazan günleri aileler kendi yakın akrabalarını, komşularını, fakir insanları belirli günlerde iftar yemeğine davet ederler. İftar vakti olduğunda oruç zeytin, hurma ve suyla açılır. Çorba, sebze yemekleri, et yemekleri, pilav, börek, komposto ve tatlılarla yemek sona erer.
Yeni ev yaptıranlara, evin çatısı yaptırılırken, akraba ve komşular tarafından getirilen elbiselik kumaşlar çatıya helva direğinin çevresine asılır. Bu hediyeler evi yapan ustanın olur. Ev bitip yerleşilince komşu ve akrabalar “Hayırlı Olsun” ve “Güle Güle Oturun” demeye gelirler. Beraberinde hediyelerini de getirirler.
Doğum yapan kadınlara yedi gün geçince akrabaları, dostları tarafından bebek görmeye hediyeleri ile birlikte gidilir. Ve göz aydınlığı verilir. Eve gelenlere şerbet ikram edilir.
Küçük çocuklar diş çıkarmaya başlayınca buğday kaynatılır, şekerle karıştırılır, komşulara dağıtılır. Buna “Diş Hediği” denilir.
Bahar gelip çiğdemlerin açma zamanı gelince köy çocukları toplanarak kırlara çıkar, kurumuş geven dikenleri üzerinde yeni çıkan çiğdemleri toplayarak köye dönerler. Köyde ev ev dolaşarak çiğdem çiçeği verilip, hediyelik un, şeker, yağ toplarlar. Toplanan malzemelerle helva yapılır ve köydeki tüm çocuklara dağıtılır.
Cenaze olduğu gün, cenazenin yakınları ve komşuları başka işle uğraşmazlar. Cenaze defnedildikten sonra akşam mevlit okunur. Cenaze evinde yemek pişmez. Komşular tarafından getirilir. Tanıdıkları, akraba, eş-dost cenaze evine baş sağlığına gelir. Cenaze ile ilgili olarak ilk Cuma, kırkıncı, elli ikinci günlerinde ve yıldönümlerinde mevlit okutulup halka yemek verilir.
Ekin biçme zamanı geldiğinde, tarlaya ekin biçmeye giden orak ve tırpancılar, tarlaya tarla sahibi geldiğinde başaklardan bir gurup alarak tarla sahibine tutarlar. Tarla sahibi de bahşiş ve hediyelerini verir.
Kırsal yörelerde mayıs ayının altıncı günü “Hıdırellez” dir. O gün hiç kimse tarlaya, bağ ve bahçeye gitmez. İş yapmaz. Piknik yapılır, yenilip, içilir. Eğlenilir. Dilekler tutulup kağıda yazılır, yazılan kağıtlar gül dalına asılır.
Geleneksel El Sanatları : Suluova Halk Eğitim Merkezi, geleneksel el sanatlarının unutulmadan yürütülmesini, bunun yanında günümüz insanlarına hitap eden faaliyetler yürütmektedir. Bu amaçla İlçe Halk Eğitim Merkezi, köy ve mezralarımızda giyim, makine nakışı, kumaş boyama, trikotaj, iğne oyası ve halıcılık kursları açmakta, el sanatlarının gelişmesine yardımcı olmaktadır.
Halk Eğitim Merkezi ve Kız Meslek Lisesi, çalışmaları ile ilgili her türlü siparişi değerlendirmektedir.
Yemeklerimiz : Yöremizde en çok tahıl, sebze, ay çiçeği ve haşhaş üretimi yapıldığı için, yemeklerimiz et ve sebze ağırlıklıdır. Yöreye has tarhana çorbası, bulgur pilavı, keşkek, yarma çorbası, baklalı dolma, haşhaş çöreği çokça yapılan yemeklerdendir.
Keşkek : Kurutulmuş ve çemenleşmiş eti, sığır kemiği, kabuğu soyulmuş buğday, ıslatılmış nohudun bir miktar domates salçası ile yeterli su içersinde özel bir çömlekte kızgın bir fırında bir gece boyunca pişirilmesi ile elde edilir. Hayvansal ve bitkisel bir proteini içeren son derece lezzetli ve besleyici bir yemek olup, tereyağlı, salçalı sos dökülerek ikram edilir.
Baklalı Dolma : Yaprak sarmanın et yerine kabuğu soyulmuş bakla taneleri ile muska şeklinde dürülerek yapılan dolma türüdür. Tencerenin dibine çemenli bir sığır kemiği koyularak pişirilirse son derece lezzetli bir yemek olur. Her öğün ana yemek olarak ikram edilebilir.
Cızlak (Akıtma-Dökme) : Un, yoğurt ve yumurta sıvı bir şekilde karıştırılıp, kızgın sıvı yağ üzerinde tavaya dökülerek kızartılır. Kahvaltı ve ana yemeklerde ikram edilir.
Haşhaş Çöreği : Un, su ile ekmek hamuru yapılıp, hamur kabardıktan sonra iki parçaya ayrılır, açılır. Üzerine ay çiçeği yağı ve dövülmüş haşhaş bol miktarda sürülür. İkinci parça hamur üzerine serilip bastırılır. Dilim dilim kesilip kıvrılıp tepsiye dizilir. Üzerine yoğurtlu yumurta sürülür, fırına verilir.
Halk Oyunları : İlçe merkezinde Türk kültürünün değişik yörelerinin folklorik özelliklerini aynı anda görebilmek mümkündür. Ülkemizin değişik yörelerinden ilçemize gelen insanların geçen 30-40 yıl içerisinde kendi yörelerinin özellikleri yanında zamanla kaynaşarak, ortak bir folklorik özellik oluşturdukları görülmektedir.
Merkezde yapılan düğünler genelde salon düğünleri olmakta köylerde ise geleneksel köy düğünleri sürdürülmektedir.
Düğünlerde değişik yörelerin değişik oyunları; Sinsin, Fanzara, Hoşbilezik, Yerleme, Topalkız, Mektepli, Noktalı, Mahirçavuş, Temirağa, Samah vb. oynanmaktadır.
Gelişen zaman içerisinde kuşaklar değiştikçe ortak özelliği olan folklorik değerlerin gelişeceği söylenebilir.
Ören Yerleri :
Kapaklı Orman Fidanlığı ve Dinlenme Tesisleri : Suluova İlçe sınırları içersinde Akdağ eteklerinde 1000 metre yükseklikte 42 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Bu dinlenme yerinde meşe ve karaçamlardan oluşan bir orman hakimdir. Orman İşletme fidan yetiştirme tesisleri bulunmakta, temiz hava, soğuk suyu ile meşhur bir bölgedir.
Yedikuğular Kuş Cenneti : Yedikuğular Kuş Cenneti D.S.İ. tarafından yapılan Yedikır Barajı etrafında 817 hektar alanı kapsamaktadır. 1989 yılında yaban hayatı koruma sahası ve SİT alanı ilan edilmiştir. Ayrıca Doğal Hayatı Koruma Derneği tarafından yayınlanan “Türkiye”nin Önemli Kuş Alanları” kitabında 57. sırada önemli kuş alanı olarak ilan edilmiştir. Yedikır Baraj çevresi ören yeri olarak tanzim edilmiş, baraj sahası amatör balıkçılığa açılmıştır. Yedikuğular kuş cenneti tabiat güzellikleri ile bir cennet köşesidir. İlçemize 4 km. uzaklıktadır. Yedikır (Acıkır) denilen mevkiide toprak hafriyatı ile Tersakan çayından beslenen baraj gölü oluşturulmuştur. Baraj gölünün su tutma kapasitesi 300 milyon metreküp olup, toplam 70 bin dönüm arazinin sulanmasında kullanılmaktadır.
Gani Baba Türbe ve Piknik Alanı : Horasan”dan Anadolu”ya İslamiyeti yaymak için gelen Gazi Derviş Şeyh Abdülgani El Halveti”nin mekanıdır. Saygılı köyünün altında Tersakan Çayının kenarındadır. Çevresi piknik alanı olarak düzenlenmiştir.
Türbe ve Yatırlar : Bu gün türbe ve yatır olarak kabirleri ziyaret edilen kişiler Suluova tarihinde önemli bir yere sahip olan ve Suluova”ya yerleşimi sağlayan kişilerdir.
Alaflı Dede : Bir Eylül Mahallesi İstasyon bahçesinin üstündeki mezarlıkta bulunmaktadır.
Gökçe Baba : (Delil Baba) Bir Eylül Mahallesi çay bahçesinin güneyinde yolun altında kabri bulunmaktadır.
Erenler Türbesi : Hacı Hayta Mahallesi Erenler mevkiinde bulunmaktadır. Alevi su arkını yaptırmış, vasiyeti gereği halen bu arktan su akıtılmaktadır.
Gani Baba : Horasan”dan Anadolu”ya islamiyeti yaymak için gelen Gazi Derviş Şeyh Abdülgani El Halveti”nin mekanıdır. Saygılı köyünün altında Tersakan çayının kenarındadır. Çevresi piknik alanı olarak düzenlenmiştir.
Avdan Dede : İlçemiz Akdağ mevkiinden Akören köyü koruluğunda ve Eğribük Köyü Erikli Mezrası arasında Avdan Dede mezarı bulunmaktadır.
Seyyid Yahya : Yolpınar köyünün batısında bulunmaktadır. Büyük ulemalardan olan Seyyid Necmettin Yahya Efendi”nin türbesidir.
Bu türbelerin ziyaret amaçları çeşitlidir. Dilek tutma vb. nedenlerle buralara gidilmektedir.
1) Misafirhane Durumu : İlçede Şeker Fabrikasına ait 28 oda, 41 yatak kapasiteli (13 oda ikişer, 15 oda birer yataklı) misafirhane, Suluova Belediyesine ait Yedikır Sosyal Tesislerinde ikişer yataklı 8 oda 16 yatak kapasiteli misafirhane, Eski Çeltek İşletme Müdürlüğüne 5 kişilik bir ailenin kalabileceği müstakil bir misafirhane ve Öğretmenevi Müdürlüğüne ait 11 oda 27 yatak kapasiteli misafirhane bulunmaktadır.
2) Toplantı Salonu Durumu : İlçede Öğretmenevine ait 150 kişilik toplantı salonu, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüne ait 100 kişilik toplantı salonu, Şeker Fabrikasına ait 200 kişilik toplantı salonu, İlçe Müftülüğüne ait 100 kişilik toplantı salonu bulunmaktadır.
Eğitim ve Kültür :
İlçemizde okuma-yazma oranı oldukça yüksektir. 30.03.2012 tarihli ve 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile zorunlu eğitim süresi 8 yıldan 12 yıla çıkarılmıştır. Zorunlu eğitim 4 yıl süreli ilkokul, 4 yıl süreli ortaokul ve 4 yıl süreli lise eğitimini kapsamaktadır. (4+4+4) 12 yıllık zorunlu eğitim sonucu ilçemizde okul dönüşümleri 7 ilkokul, 8 ortaokul, 6 ilkokul+ortaokul, 8 Birleştirilmiş sınıf olmak üzere toplam 29 ilköğretim kurumu olarak belirlenmiştir. İlçemize bağlı yerleşim yerlerinden taşımalı eğitim kapsamında 588 öğrencimiz 7 taşıma merkezi ilkokul+ortaokul müdürlüklerine taşınmakta olup sıcak öğle yemeği verilmektedir. İlçemizde 2’si bağımsız olmak üzere toplam 20 okul öncesi kurumunda 656 öğrenci, ilkokullarda ise 5.754 öğrenci bulunmaktadır.
İlçemizde 1 Fen Lisesi, 2 Anadolu Lisesi, 1 Anadolu Sağlık Meslek Lisesi, 1 Ticaret Meslek Lisesi, 1 Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi, 1 Kız Teknik ve Meslek Lisesi, 1 Anadolu İmam Hatip Lisesi, 2012-2013 öğretim yılında ilçemiz Fatih Lisesi bünyesinde Hayvan Sağlığı-Veteriner Sağlığı bulunan Fatih METEM’e (Mesleki Teknik Eğitim Merkezine) dönüşmüştür. Ayrıca genel ve mesleki ortaöğretim programlarından yararlanamayan ve 23 yaşından gün almamış hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan ve özel eğitime ihtiyaç duyan öğrenciler için 2012-2013 öğretim yılında Hacıbayram Özel Eğitim Merkezi Okulu açılarak eğitime devam etmektedir. Ortaöğretim kurumlarımızda 3.147 öğrenci öğrenim görmektedir. İlçemize bağlı yerleşim yerlerinden taşımalı eğitim kapsamında 331 öğrencimiz ilçemiz ortaöğretim okullarına taşınmaktadır ve sıcak öğle yemeği verilmektedir.
İlçemizde ilköğretim okullarında 159, ortaöğretim okullarında 518 olmak üzere toplam 720 öğretmen görev yapmaktadır.
İlçemizde 2011-2012 Eğitim-Öğretim döneminde Amasya Üniversitesine bağlı Suluova Meslek Yüksek Okulu açılmış olup, halen eğitim ve öğretime devam etmektedir. Meslek Yüksekokulundaki bölümler, 2014-2015 öğretim yılındaki akademik personel ve öğrenci sayıları aşağıda gösterilmiştir.
Bölümün Adı : Akademik Personel Sayısı : Öğrenci Sayısı :
Gıda İşletme Bölümü 5 223
Veterinerlik Bölümü 3 156
Çevre Koruma Teknolojileri 1 54
Mülkiyet Koruma ve Güvenlik 1 88
Bitkisel ve Hayvansal Üretim 4 73
Toplam 14 594
İlçemizde yetişkinlerin eğitimi için, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ve Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 4 öğretmen ile hizmet vermektedir.
İlçemizde okul öncesi eğitim kurumu olarak 3-6 yaş grubunda eğitim öğretim yapan 2 adette bağımsız anaokulu bulunmaktadır. İlçemizde Anasınıflarında merkezde 603, köylerde 76 olmak üzere toplam 679 öğrenci, 43 şubede 43 öğretmenle eğitim öğretime devam etmektedir.
İlçemiz Öğretmenevi, lokal, yemekhane ve misafirhanesi ile öğretmenimize ve personelimize hizmet vermektedir.
İlçemizde eğitim öğretime büyük önem verilmekte, özel öğretim kurumları da buna katkı sağlamaktadır. İlçemizde 2 adet motorlu taşıt sürücü kursu, 1 adet operatörlük kursu, 3 adet özel dershane, 1 özel etüt merkezi, 5 adet öğrenci yurdu, 3 adet de rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır.
Medreseler :
Kasım Bey Medresesi : Suluova”nın Yolpınar köyü (Eski Hakala Nahiyesi)”nin doğu tarafında yüksekçe bir yerde büyük dershaneli, geniş hücreli ve kagir olarak inşa edilmiş, Amasya medreseleri arasında çok meşhur olmuş ve itibar görmüştür.
Hacı Bey Zade Muhyiddin Efendi Medresesi : Aynı köylerde kurulduğu büyük alimlerin yetiştiği söylenir. Bu gün kalıntılarına rastlanmaktadır.
Hakala Zaviyesi : Yolpınar köyünün batısında yer almaktadır. Büyük ulemalardan Seyyid Necmettin Yahya Rıfai 1348 yılında bu zaviyeyi yaptırmış, 1355 yılında evkafını düzenlemiştir.
Suluova”da Spor : Suluova halkının sportif faaliyetlere büyük bir eğilimi vardır. İlçemizde faaliyet gösteren 5 adet spor kulübü bulunmaktadır. Mevcut spor kulüplerinin isimleri; 1) Suluova Belediye Gençlik Spor Kulübü, 2) Suluova 2014 Spor Kulübü, 3) Suluova Gençler Birliği Spor Kulübü, 4) 1957 Suluova Spor Kulübü 5) Genç Avcılar ve Atıcılar Kulübü’dür.
Ata sporu güreş, ilçemizde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Ülkemizde ve Dünyada büyük başarılar gösteren güreşçiler yetişmiştir.
İlçemizde gençlerin spor faaliyetlerini en güzel şekilde yürütebilmeleri amacıyla ilçemizin belirli yerlerinde 8 adet semt sahası, standartlara uygun 1 çim saha, 1 adet kapalı spor salonu ve 2 adet halı saha bulunmaktadır. İlçe Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı tarafından her yıl belirli günlerde futbol, voleybol, satranç, güreş, atletizm, masa tenisi vb. spor faaliyetleri yürütülmekte, gençlere spor yapma alışkanlığı kazandırılmaktadır.
Tarihte Suluova”da Yetişen Önemli Şahsiyetler : Suluova merkez ve çevresinde yetiştirdiği önemli şahsiyetlerle de tarihe yön vermiş önemli bir ilçemizdir. Alevi köyünden (Bir Eylül Mahallesi) Hacı Bayram Hz., Feriz köyünden Hacı İvad Paşa diye anılan Süleyman Paşa, Gala köyünden Esseyyid Muhyiddin Efendi, Hacı Bayram köyünden Mısır”ı idare eden Hükümdar El Melik El Mansur Hüsaddin Laçin, Gani Baba diye anılan Abdulgani Hazretleri, ilçemizde yetişen önemli şahsiyetlerdendir. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretlerinin de Suluova”da 7 yıl kaldığı Necip Fazıl Kısakürek tarafından nakledilmektedir.
Ekonomik Durum : İlçemizin arazi yapısı nedeniyele tarım ve hayvancılık önde gelen geçim kaynaklarını teşkil etmekteydi. Ancak son yıllarda gerçekleştirilen yıtırımlarla aynı zamanda sanayi bölgesi olma yolunda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Özellikle Organize Sanayi ve Organize Besi Bölgelerinin açılması sonrasında çok sayıda tesisi ve fabrika açılmış olup, inşaat ve proje çalışmaları devam eden işletmelerinde faaliyete geçmesiyle, işsizlik sorunu çözüme kavuşacak ve yıllardır dışarıya göç veren İlçemiz göç alan bir konuma gelecektir.
İlçemizde başta şeker fabrikası olmak üzere yem, gıda, tekstil, yumurta ve et entegre mermer, parke taş ve plastik sanayi ürünleri imalatı yapan tesisler kuruludur.
Suluova Küçük Sanayii Sitesi : 1995 yılında hizmete girmiştir. 185 adet atölye ve işyerinden ibarettir. 171 ortağı vardır. Ayrıca ilçemizde traktör kabin imalathanesi de mevcut olup, üretimine devam etmektedir.
Beton kilitli parke taşı, beton yapı elemanları ve hazır beton üretimi alanında faaliyet gösteren bir adette parke fabrikası bulunmaktadır.
Tarım : İlçenin yüzölçümü 516.000 dekar olup, bu arazinin 276.370 dekarı kullanılan tarım arazisi, 50.529 dekarı çayır mera arazisi, 85.700 dekarı ormanlık alan, 14.346 dekarı mezarlık-yollar-harman yerleri, 89.055 dekarı tersakan çayı-taşlık-kayalık ve dağlık alanlardan oluşmaktadır. Tarım arazilerinin 170.820 dekarlık kısmı sulanmaktadır. Geriye kalan 105.550 dekarlık kısımda ise kuru tarım yapılmaktadır. Özellikle ovada bulunan tarım alanlarının büyük çoğunluğu Yedikır sulama göletinden sulanmaktadır.
İlçemizin ekonomisi tarım ve tarıma dayalı sanayi ağırlıklıdır. Suluova”da tarım oldukça gelişmiş olup, Türkiye ölçülerine göre makineleşmiş tarım yapılmaktadır. İlçede yaşayan hemen hemen bütün ailelerin tarımla küçük de olsa ilgisi vardır.
Tersakan ırmağı ve Yedikır Barajının suladığı Suluova”nın Yedikır Ovası, Karadeniz ve İç Anadolu Bölgesi”nin iklim özelliklerini birlikte taşıyan geçit bölgesinde bulunması, hemen hemen her türlü tarım ürününün yetişmesine sebep olmuştur. İlçemizde Yedikır Barajı ile birlikte sulu tarıma geçilmesi, sanayi bitkilerinin yanında bağ, bahçe tarımı (meyvecilik, sebzecilik) ve tarım üretimini de olumlu yönde etkilemiştir.
İlçemizde buğday başta olmak üzere soğan, arpa, şeker pancarı, elit (şeker pancarı tohumluğu), tohumluk ve silajlık mısır, ayçiçeği, nohut gibi ürünler ticari amaçlı olarak belli oranlarda yetiştirilmektedir. Son yıllarda soğana alternatif olarak açıkta sırık domates ve yem bitkileri yetiştiriciliğine başlanmıştır. Ayrıca Harmanağılı, Yolpınar, Uzunoba, Saluca, Kurnaz ve Boyalı gibi köylerimizde meyve yetiştiriciliği hızla artarak bu yörelerde yaşayan nüfusun önemli bir geçim kaynağı haline gelmiştir. Meyve olarak; elma, şeftali, kiraz ticari olarak üretilmektedir. Ancak yeterli soğuk hava deposu bulunmaması sebebiyle bu ürünler hasat döneminde pazarlanmaktadır.
Soğan : Tarihin eski çağlarından beri zengin fakir ayrımı olmaksızın bütün mutfaklara ekmekle birlikte yıl boyu giren, tüketimi en fazla olan bir sebzedir. Kuru olarak kullanıldığı gibi işlenerek de tüketilmektedir. Sağlık açısından yüksek tansiyon ve bazı kalp damar rahatsızlıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Orta boy bir soğan dilimlenip bir bardak suda bir gece bekletilerek ertesi sabah suyu içildiğinde kalp ve hastalıklarını önlediği söylenmektedir. İlçemizde soğan ziraati tarımla uğraşan hemen hemen her aile tarafından yapılmakta, bu durum teknoloji yanında büyük bir insan gücüne de ihtiyaç göstermektedir. Bunun sonucu ilçemiz büyük bir tarım işçisini istihdam etmektedir.
İlçemizde kuru soğan ziraatinden esnaf, sanayici , tüccar ve nakliyeciler faydalanmaktadır. Suluova toprakları soğanın her türünün yetiştirilmesine müsait olup, özellikle yerli çeşit Çorum Karacabey, Sulliet Gros, Daytona soğan çeşitleri yetiştirilmektedir. Suluova soğanı iyi koruma ve depolama sağlandığı takdirde nisan mayıs aylarına kadar özelliği bozulmadan saklanabilmektedir.
İlçemizde hasat sonrası soğanın bir kısmı hemen pazarlanır, bir kısmı da imkanlar ölçüsünde havalandırması iyi olan depolarda muhafaza edilir. Satışlar çiftçiler tarafından yapılabildiği gibi tüccar ve komisyoncular aracılığı ile de ülkemizin değişik bölgelerine pazarlanmaktadır. İhtiyaç sahipleri tüccar ve çiftçilerle irtibat kurarak soğan ihtiyaçlarını giderebilmektedirler. İlçemizde iyi cins ve dayanıklı soğan üretimini teşvik etmek ve tanıtmak amacıyla her yıl festival kapsamında soğan yarışmaları düzenlenmektedir.
Seracılık : İlçemizde seracılık gelişmemiştir. İlçemizde seracılığı teşvik etmek amacıyla bundan önceki yıllarda İlçemiz Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı imkanları ile fakir çiftçilere sera dağıtımı yapılmış, ancak ilçemizde seracılık konusunda istenilen düzeye ulaşılamamıştır.
Meyvecilik : İlçemizde meyve üreticiliği oldukça gelişmiş durumdadır. Amasya elması ülkemizde çok ünlüdür. Meyve bahçelerinde özellikle elma, şeftali ve kiraz üretimi yapılmaktadır. Son yıllarda dağ köylerimizde ceviz yetiştiriciliğine de ağırlık verilmektedir.
Hayvancılık : İlçede tarımsal gelir içinde hayvancılığın özellikle besiciliğin yeri büyüktür. En son verilere göre ilçe genelinde 51.000 adet büyükbaş, 9.500 adet küçükbaş hayvan, 924.669 adette kanatlı hayvan vardır. İlçe Tarım Müdürlüğümüzün yaptığı yayım ve projeli çalışmalar sonucunda açık besi işletme sayısında artışlar sağlanmıştır. İlçemizdeki büyükbaş hayvancılık işletmeleri hızla artış göstermekte olup, Saluca köyü sınırları içersinde özel bir işletmeye ait 1.084 baş kapasiteli süt işletmesi faaliyette bulunmaktadır.
Saluca Köyü Çardaklı mevkiinde Suluova Besi OSB’ye ait yaklaşık 900 dekarlık arazi üzerinde 9.650 küçükbaş besi hayvanı kapasiteli açık besi işletmesi şeklindeki besi hayvancılığı projesinin alt yapısı ve işletmeye sağlıklı hayvan girişini sağlayabilmek için Kerimoğlu Köyü sınırları içersinde 120 dekarlık alanda besi karantina alanı altyapı inşaatı tamamlanmış olup; 2013 yılı sonu itibariyle üst yapı inşaatı tamamlanan toplam 1.500 büyükbaş hayvan kapasiteli 7 işletme faaliyete geçmiş ve 3 besi işletmesinin faaliyeti devam etmektedir. Ayrıca hayvanların katı ve sıvı atıklarının değerlendirileceği 2 MWA’lık Biyogaz-Biyoenerji tesisi faaliyete geçmiştir.
İlçede tali iş ve hobi olarak arıcılıkla uğraşan 40 çiftçi ailesi mevcut olup, bunların elinde 1.795 adet fenni kovan, 15 adette sepet kovan bulunmaktadır. 2013 yılında bal mumu üretimi 1.719 kg, bal üretimi ise 23.530 kg.dır. Arıcılara kovan ve gerekli malzemelerin temininde yardımcı olunmakta ve gerekli teknik bilgi verilmektedir.
İlçemiz Saluca Köyü yakınlarında Kozlu Gıda tarafından inşa edilen yumurta tavukçuluğu işletmesinin kapasitesi 900.000 adettir.
Madencilik : İlçemiz linyit kömür yatakları bakımından oldukça zengin bir rezerve sahiptir. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren linyit yatakları işletilmektedir. İlçemizde İl Özel İdaresi tarafından Eski Çeltek Kömür Madeni işletilmekte, açık ve kapalı işletme şeklinde üretimini sürdürmektedir. Yıllık kapasitesi 250.000 ton civarındadır. İlçemizde ayrıca 3 tane özel kömür işletmesi mevcut olup, bunların da yıllık ortalama 50.000 ton üretimi bulunmaktadır. İlçemizin, çevre bölgelerin ve sanayicilerinin kömür ihtiyaçlarının karşılanmasında bu işletmelerin önemli katkıları bulunmaktadır. İşletmelerde çalışan personele ait liste aşağıda gösterilmiştir. Maden ocaklarına ilave olarak İlçemizde 2 adet kireç ocağı, 3 adet taş ocağı işletmesi faaliyet göstermektedir.
Kooperatifçilik : Birleşme ve dayanışma bilincine varmış olan yöre halkı kooperatifçiliğe ayrı bir önem vermektedir. İlçemizde Merkez, Akören ve Eraslan olmak üzere üç merkezde Tarım Kredi Kooperatifi, Merkez, Bayırlı, Derebaşalan, Cürlü, Saluca, Kerimoğlu-Kılıçarslan, Soku ve Boyalı köylerinde olmak üzere 8 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Akören, Derebaşalan, Boyalı ve Yolpınar köylerinde olmak üzere 4 adet Tarımsal Sulama Kooperatifi, 2 adet Sulama Birliği, 1 adet Kırmızı Et Üreticileri Birliği ve 1 adette Soğan Üreticileri Birliği ile 1 adet Süt Üreticileri Birliği bulunmaktadır.
Ticaret : İlçede ticari faaliyetler sanayi tesislerinin artmasıyla büyük bir gelişme göstermiştir. Sanayi altyapısı tamamlandıkça organize sanayiye geçiş çalışmaları hız kazanmaktadır. Çevre halkı tarafından üretilen tarım ürünleri, soğan ve hayvansal ürünler Suluova ticaretine hareketlilik sağlamakta, bunların alım satımını yapan üretici ve esnafın yanında komisyoncular da fayda sağlamaktadır. İlçede üretilen sanayi ve tarımsal ürünlerden olan şeker pancarının tamamı ilçedeki Şeker Fabrikasında işlenmektedir. Ayrıca şeker pancarından tohum üretimi de yapılmakta ve çiftçiye büyük bir gelir sağlamaktadır. Soğan üretimi hem iç pazarlara hem de dış pazarlara hitap etmekte, çiftçiler ve komisyoncular tarafından pazarlanmaktadır. Soğancılık ilçe ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır.
İlçemiz yörenin en hareketli ticaret merkezlerinden birisidir. İlçede Cumartesi ve Salı günleri halk pazarı kurulmaktadır.
İlçemizin en önemli sanayii kuruluşu Amasya Şeker Fabrikası ve yan tesisleridir. Bunun yanında 1 adet mermer fabrikası, 2 adet yem fabrikası, 3 adet un fabrikası, 1 adet traktör kabin imalathanesi, 1 adet yumurta tavukçuluğu tesisi, 1 adet parke taşı fabrikası önemli sanayii kuruluşlarıdır. İlçemizde 300’den fazla ticarethane, küçük sanayi sitesi içersinde faaliyette bulunan 350 adet işyeri ve 6 adet banka şubesi faaliyet göstermektedir.
Festival. Şenlikler ve Turizm :
Festivaller, Şenlikler : 1 Eylül 1957 yılında ilçe olan Suluova, bu kuruluş gününü, geleneksel bir festival olarak kutlamaktadır. Her yıl 1 Eylül tarihlerinde “1 Eylül Şenlikleri” düzenlenerek ilçenin kuruluş yıldönümü kutlanmaktadır. Şenliklerde; karakucak güreşleri, sünnet şöleni, çeşitli yöresel yarışmalar, müzik eğlence programları vb. gibi kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Bunun yanında İlçede faaliyet gösteren Akdağ Köyleri ve Köylüleri Kültür, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği tarafından her yıl Haziran ayının son haftası içersinde yayla şenlikleri düzenlenmektedir. Bu şenliklerde de çeşitli yöresel yarışmalar, eğlence programları, güreş gibi çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Park ve Bahçeler : İlçemiz mesire yerlerinin yanında park ve bahçeleri ile de dikkat çeken bir yerleşim merkezidir. İlçemizde 4 tane büyük çaplı park bulunmaktadır.
Adnan Menderes Parkı : İlçemiz Şeker mahallesi mevkiinde, gezme, sportif faaliyet, yürüyüş, çocuk bahçesi ve eğlence amaçlı bir parktır.
Belediye Parkı : Belediye hizmet binası yanında park ve çay bahçesi olarak hizmet vermektedir.
Suluova Belediye Aile Çay Bahçesi : İlçemiz sınırları içinde 1 Eylül Mahallesinde bulunmaktadır.
Aslan Sevda Parkı : İlçemiz Yeni Mahalle Atatürk Bulvarı üzerinde bulunmaktadır.
İlçemiz şehir içi gezinti yolları, dinlenme alanları ve çay bahçeleri ile şirin bir görünüm arz etmektedir.
Ulaştırma ve Altyapı Durumu :
İlçemiz Sivas-Samsun karayolu, demiryolu ve çeşitli yönlere giden karayolları üzerindedir. Kara ve demiryolları ile yurdun her tarafına bağlantılıdır. İlçemiz Amasya”ya 24 Km., Samsun”a 100 Km., Ankara”ya 335 Km. uzaklıktadır. Diğer ilçelere ise uzaklıkları şöyledir:
Suluova-Göynücek : 60 Km.
Suluova-Gümüşhacıköy : 47 Km.
Suluova-Merzifon : 18 Km.
Suluova-Hamamözü : 65 Km.
İlçe sınırları dahilinde 2 adet tren istasyonu vardır. Bunlardan birisi şehir merkezinde, diğeri Hacıbayram mahallesindedir.
İlçemizin bağlı köylere ulaşımı iyidir. Köy yollarının büyük bir bölümü asfalttır. İlçeye bağlı 39 köy ve 1 kasabanın tamamında yol, su, elektrik ve telefon vardır.
Haberleşme : İlçemiz 23.10.1984 tarihinde tam otomatik telefon görüşmelerine açılmıştır. İlçe merkezinde 1 adet, köylerde 7 adet olmak üzere toplam 8 adet santral bulunmaktadır. Mevcut santrallerin çalışan abone kapasitesi 13.536’dır. Abone sayısı ise 9.807’dir. İlçemize bağlı köylerin tamamında telefon mevcut olup, Akören köyünde 315 abone kapasiteli santral, 275 çalışan abone, Eraslan kasabasında 581 abone kapasiteli santral, 487 çalışan abone, Cürlü köyünde 247 abone kapasiteli santral, 163 çalışan abone, Saluca köyünde 400 abone kapasiteli santral, 297 çalışan abone, Saygılı köyünde 255 abone kapasiteli santral, 181 çalışan abone ve Derebaşalan köyünde 277 abone kapasiteli santral, 147 çalışan abone bulunmaktadır. İlçemizde İnternet aboneliği de hızla artmakta olup, 3.200 adet ADSL kapasitesi olup, ADSL abone sayısı 2.810 adettir.
İlçemizde televizyon yayınları belediyenin kurmuş olduğu çanak anten vericisi ve dijital antenler ile izlenmektedir.
Enerji ve Su : İlçenin elektrik enerjisi enterkornekte sistemi ile sağlanmaktadır. Kömür ise Çeltek linyitlerinden sağlanmakta olup, son zamanlarda ithal kömürler kullanılmaktadır. Odun ise Devlet ormanlarından sağlanmaktadır. İlçemizde doğalgaz kullanımına da başlanılmış olup, hızla yaygınlaşmaktadır.
İlçemizde 19.246 mesken, 2.980 ticarethane, 29 sanayii, 129 diğer abone olmak üzere toplam 22.384 elektrik abonesi bulunmaktadır.
İlçemizin içmesuyu ihtiyacı Akdağ kaynaklarından getirilen Belediye su şebekesi ve Derinöz barajından alınan içme suyu ile sağlanmaktadır.