Tesettürü Çocuklara Nasıl Anlatmalıyız? | Sözü Yormadan | Merve Gülcemal |
Merve Hanım, tesettürü çocuklara nasıl anlatmalıyız, anlatmalı mıyız? Çocuklar aslında tesettürle nasıl tanışmaya başlarlar?
Sorularla beraber başlarlar. Şimdi anne evde tesettürü değildir ama dışarı çıkarken başını örtmeye başlar ve çocuk der ki bunu neden örtüyorsun? Daha küçük yaşlarda erkek çocuğu da bunu merak eder, kız çocuğu da bunu merak eder. Ben öncelikle kız çocuğunu gözeterek de bir cevap vermek istiyorum. Özellikle 3-4 yaşındaki bir kız çocuğuna ya da biraz daha büyük bir kız çocuğuna Allah bizden bunu istediği için biz başımızı örtüyoruz cevabı her ne kadar cevap olarak doğru bir cevap olsa da ilk verilmesi gereken cevap değil diye düşünüyorum. Çünkü 4-5 yaşındaki bir kız çocuğunun en sevdiği şey saçlarıdır. O saçlarını sallaya sallaya gezmek ister, onlara tokalar takıp süsleyip göstermek ister ve en nihayetinde zaten çocuktan da Allah böyle bir şey beklememekte onu da biliyoruz.
Yani çocuk için tesettür yok aslında. Bizim anladığımız manada. O zaman çocuk diyor ki benim bu güzel saçlarımı neden kapatmamı isteyecek Allah? Burayı anlamak için henüz küçük olduğundan dolayı burayı anlayamayabiliyor. Bu cevap yanlış değil. Tekrar edelim. Bu cevap kendi içerisine doğru bir cevap olmakla birlikte çocuğa verirken bir cevap verirken tercih edeceğimiz ilk cevap olmasın. Bunun yerine ne diyebiliriz? Neden örtü takıyorsun anne? Çünkü ben örtümü çok seviyorum. Çünkü örtümü takmayı çok seviyorum. Örtüyle kendimi çok rahat hissediyorum. 3 oğlum var. Onlar için de aynı ifade. Onları kullandım. Ama bunu söyleyen annenin bu soru geldiğindeki cevabıyla yaşantısı da aynı doğrultuda olmalı. Yani arabada giderken yaz sıcaklarında özellikle ah çok sıcakladım işte piştim tabii siz rahatsınız bir tane kıyafet giydiniz ben kat kat giydim kolay mı zannediyorsunuz gibi ifadeler yanlışlıkla bile olsa istemeden çıkacağına eminiz bu ifadelerin.
Ama yanlışlıkla bile olsa böyle ifadeler çıkıyorsa işte orada bir durup düşünmemiz gerek. Tesettürle beraber sağlanan bize o konfor alanını hissettirmemiz gerekiyor o huzuru hissettirmemiz gerekiyor. Ben bunu yapmaya çalışıyorum evlatlarım erkek olsalar dahi yapmaya çalışıyorum onu bilsinler diye dışarı çıkarken mesela şu kıyafetimi giyim onunla daha rahat hissediyorum diyorum işte boynum açılmadı kollarım açılmadı bu şekilde kendimi daha iyi hissediyorum diyorum hatta bazen onlardan destek istiyorum bunu özellikle yapıyorum işte şu uygun olmuş mu şu halim belli oluyor mu bununla hareket ederken kendimi öyle iyi hissetmiyorum çünkü gibi ifadelerle bunlar anlayabiliyoruz.
Yani en temel cevabımız bizim tesettürü seviyor oluşumuz olsun ve muhakkak yansıtacağımız şey tesettürümüzü olan sevgimiz ve onunla birlikte ettiğimiz rahat o konfor imkanını hissettirmemiz lazım. Tabii ki sonra ilerleyen süreçte ilerleyen yaşlarda çocuğa binayı nasıl temel üzerine eklemeler yaparak devam ettirirsek aynı şekilde de tesettür binasına yeni eklemeler yapabiliriz. Yapmalıyız da zaten biz böyle giyiniriz gelebilecek olan ikinci ifadelerden olmalı zaten biz böyle giyiniriz çocuk etrafına bakacak kimler böyle giyiniyor bir aidiyet oluşturacak giyinmeyenler de olacak elbette henüz tesettürlü olmayan kardeşlerimiz de olacak onlarla ilgili de bize soru soracak çocuk onlar neden tesettürlü değiller o zaman çocuğa cevap verebiliriz neden tesettürlü değil işte şöyleydi böyleydi diye cevap vermemize gerek yok. Kimden bahsediyor örneğin Ayşe teyzeden bahsediyor. Ayşe teyzeni çok seviyorum. Çok iyi bir arkadaşımdır. Ayşe teyzenin şu şu şu özelliklerini çok takdir ediyorum.
Sandviç yöntemi dedikleri bir yöntem var psikolojide. Olumluyu söyleyelim araya vermek istediğimiz mesajı yahut da olumsuz düzeltilmesi gerektiğini istediğimiz davranışı sıkıştıralım ve sonra tekrar güzel kelamla konuyu kapatalım. Sandviç yöntemi bunu uygulayacağız. Ayşe teyzenin şu şu özelliklerini çok takdir ediyorum. Çok yardımsever birisidir işte çok anlayışlıdır. Empatisi çok gelişmiştir ama evet bu onun eksiği. Yanlış ifadesini kullanmamıza gerek yok. Zaten bu bir eksiği. Eksik inşallah bu eksik de tamam olur. Çocuğun yaşına ve anlayışına göre bu sohbeti yapabiliriz. Eğer çok merak ederek soruyorsa bu soruyu yani Ayşe teyzesiyle alakalı kafasında ciddi bir ahidiyetle alakalı soru varsa bunu hissediyorsak o zaman zaten bu konuşmaya girelim. Onun dışında bazen çocuklar her şeyi sorarlar. Her şeyi bu kadar detaylı anlatmak mecburiyetinde değiliz elbette. Sonra sandviç yönteminin üçüncü basamağını gerçekleştirelim ve yine Ayşe teyzenin güzel davranışını söyleyip işte bizim de eksiklerimiz olduğunu kendimize de anlatmak zorundayız.
Kendimizin eksiklikleri üzerinden örnekler vererek konuyu kapatabiliriz. Ya benim de şu konuda çok eksiğim var inşallah ben de o eksiğimi tamamlarım, o eksiğimi düzenlerim şeklinde konuşabiliriz. Ve üçüncü basamak olarak ne dedik? İlk basamak sevdiğimiz, rahat hissettiğimiz. İkinci basamak zaten bizlerin böyle giyindiği. Üçüncü basamak da tabii ki Allah’ın bizden böyle giyinmemizi istediği. Çocuk soracaktır. Biraz daha büyüdüğünde bu sorular gelir muhtemelen. 7 yaşın üzerindeyken gelir. İyi de Allah neden bizden tesettüre girmemizi istiyor? Allah bizim için her zaman en hayırlısını ister. Nasıl ki bir anne evladı için her şeyin en iyisini ister. Onun için bilir ki koyduğu kurallar da her zaman onun iyiliği içindir. Onun konforu içindir. Allah-u Teala da bizim için en hayırlısını ister. En iyisini planlamıştır. Tesettürde mutlaka bizim için pek çok faydası var diyerek küçük çocuğa çok fazla detaya girmeden anlatabiliriz.
Allah bizden bunu istediyse mutlaka bizim için faydaları vardır. İyi yanları, güzel yanları oldukça fazladır şeklinde anlatabiliriz. Şimdi bizim bu konuda, konuştuğumuz kısım yetişkinin tesettürü. Çocuk yetişkinde gördüğü tesettür üzerine merak edecek ve soracak. Ve daha çok annesinin tesettürünü görecek ve soracak. Aslında tesettür sadece hanımlar için değil erkekler için de var. Ona da değinelim inşallah. Çocuğun tesettüründe konuşmak gerek. Şimdi tesettür örtmek, setretmek demek. Çocuktan bizim anladığımız manada yani İslam’da hanımdan beklenilen tesettür gibi bir tesettür çocuktan beklenmiyor. Burası muhakkak. Ama burada da yine her şeyde olduğu gibi merhale merhale aşama aşama ilerlemek gerekir. Çocukların giyim biçimine daha küçük yaştan itibaren özen göstermek gerekiyor. Evet küçük bir hanımefendi gibi tesettürlü, tamamıyla tesettürlü bir şekilde giydirmemiz gerekmez. Açıkçası hatta ben bunun yanlısı değilim. Bu şekilde giydirenler oluyor. İstiyorlar ki çocuklar işte tesettüre küçük yaşta alışsınlar.
Fakat o zaman büyüdüğünde çocukta sorunlar yaşayabiliyoruz. Peki nasıl giydirebiliriz? Çocukça. Çocuk nasıl giyiniyorsa o şekilde. Ama bu çocukçanın içerisinde bize çağımızda verilmeye çalışılan, yerleştirmeye çalışılan, kadınsı görüntü olmaksızın kıyafetler seçmemiz lazım. Bize göre bir giyim. Biz nasıl giyiniriz? Küçük çocuklarımızda ben bir kız çocuğu annesi olsam kısa kollu kıyafetler tercih ederim. Diz hizasında elbiseler tercih ederim. İşte etek giydiriyorsam muhakkak altına bir tight short giydirmeyi hiçbir şekilde atlamamaya çalışırım. Bunlara dikkat ederim. Aidiyet bağıyla çocuk bunu çok rahat bir şekilde anlıyor. Diyor ki biz böyle giyiniriz. O da giyimini o şekilde kendisine yerleştiriyor. Ha ama şey olmayacak mı? Kıyafetler giymek istemeyecek mi? Elbette isteyecek. Özellikle okula gittiğinde arkadaşlarında gördüğü kıyafetleri giymek isteyecek. Arkadaşlarının sürdüğü şeyleri sürmek isteyecek. Süslenmek isteyecek. Burada panik yapmamamız lazım. Çünkü süslenmek hanımın fıtratında olan bir şey. Süslenmek istemesi çok güzel hatta.
İstemediğinde soru işaretleri olmalı ve belki bunu düşünmeliyiz. Ve bunu baskılamamalıyız da. Bunu baskılayarak kızımıza bir iyilik değil kötülük yapabiliriz. Baskıladığımızda pek çok problemle karşılaşabiliriz. Erkeksi tavırlar gelişebilir. Çocukta bu sadece seçeneklerden, ihtimallerden daha doğrusu bir tanesi olur. Aile hayatına dair, gelecekte aile hayatında zorluklar yaşayabilir. Baltalamalar yapabiliriz. Süslenmeye ihtiyacı vardır, süslensin. Alan açabilelim, alternatif sunabilelim. Farklı kıyafetler giymek isteyebilir, alan açalım, alternatif sunalım. Ne yapabiliriz? Bize işte der ki ben oje sürmek istiyorum. Önce onun sebepler dairesinde çözmeye çalışarak kimyasallığından bahsedebiliriz. Ya ben o kimyasal şeyin senin ağzına girmesini istemiyorum. İşte nasıl bazı yiyecekleri yemiyorsak, bazı malzemeleri evimize almıyorsak, onun da içerisindeki maddelerden dolayı çok rahatsız hissediyorum. Hiç istemiyorum ağzına gelmesini yemek yerken. Bu yakalayabileceğimiz noktalardan birisi ama her çocuk bununla ikna olmaz. O zaman anne ne yapabilir? Araştırabilir. Belki zaten biliyordur, o zaman onu söyleyebilir.
Bak organik olanları varmış. Eğer biliyorduysa yalan olmaması için hatırladım da diyebilir tabii ki. Organik olanlarından varmış, kendimiz üretebilirmişiz. Hatta organik olanlara gelene kadar Hint kınasını deniyor. Ama baktı ki o da olmaz. Çünkü kız pembe istiyor, mor istiyor. O zaman organik olanlarına yöneltebilir. Ve en sonunda da hanemiz çerçevesinde, bizim alanımızda helal dair aslında. Tam olarak orada daha çok yapmaya teşvik edebiliriz. Yani evimizde sürebiliriz. Kız kıza partilerimizde bunu sürebiliriz. Arkadaşlarını çağırabilirsiniz. Çünkü en çok arkadaşlarını görmek istediği için sürmek istiyor. Bir kıyafetse söz konusu olan en çok arkadaşlarına göstermek istediği için onu giymek istiyor. Kendi içinizde. Kız kızayken, evimizdeyken, bunları giyebiliriz, alabiliriz şeklinde. Tabii ki yapılabilecek yere kadar. Neyse o yapılabilecek şey. Yani bir şort giymek istiyordur. Olabilecek sınıra kadar tabii ki müsaade edebiliriz. Bir ebeveynin kırmızı çizgileri hiç mi olamaz?
Tabii ki olabilir. Bunu da unutmayalım. Ama şurayı karıştırmayalım. Her yerimiz kırmızı çizgilerle dolmamalı. Her şeye kırmızı çizgimiz dersek. O hayır, bu bizde yok, o şu yok, bu yok. Bu sefer çocuk oradan kaçarak uzaklaşmak istiyor. Fakat ebeveyni pek çok konuda müsamahalı olanlar, olan, anlayışlı olan, sevgi dolu, güven dolu bir ebeveyndir. Yeri gelince kırmızı çizgileri vardır. Çocuklar bunları çok rahat tolere edebilirler, anlayabilirler. Bu doğrultuda bu gibi istekleri de çocukların karşılanması gerekir diye düşünüyorum. Bunlar idmanlar, alıştırmalar. Sonrasında o vakti geldiğinde zaten bunun idrakinde olacak ve onu inşallah uygulamak isteyecektir.
Siz konuşmanızın bir yerinde erkek çocuklarıyla ilgili de tesettüre dikkat etmek gerektiğine değindiniz. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de de erkeklerin gözlerinde dikkat etmelerine, bakışlarına dikkat etmelerine ilişkin bir ayeti Kerim’e de var. Erkek çocuklarına tesettürü anlatırken neye dikkat etmek lazım?
Bunu unutmuştum. Teşekkür ediyorum hatırlattığınız için. Erkek çocuklarında da aynı şekilde. Kız çocuğunu giydirirken nasıl bazı ölçülere dikkat ediyorsak, biz böyle giyiniriz şeklinde aktarıyorsak, erkek çocuğunda da aynı şeyi uygulamak gerek. Yani küçük yaşlarda tabii ki şortlar kısa olur, daha rahat hareket edebilmesi için ama çocuk 7-8 yaşa geldiğinde artık akıl olgunlaşmaya başladığında şort boyunu uzatmaya başlamamız lazım. Ve bunu tatlı bir ifadeyle aktarmamız gerek çocuğa. Şortlarını seçerken biraz daha uzun olmasına dikkat edelim. Baban gibi. Bir baba örneği yoksa başka bir kişiden de bahsedebiliriz. Deden gibi, işte dayın gibi, amcan gibi. Çünkü bizler böyle giyiniriz. Sen de büyük oluyorsun, artık büyümeye başlıyorsun. Sana da babanınki gibi şortlar alalım, daha uzun olanlardan alalım diye yavaş yavaş şort boyunu uzatmamız gerek. Çünkü biz biliyoruz ki erkeklerde de tesettür göbek deliğiyle diz kapağı arasındadır.
Bu dikkat edebileceklerimizden, birisi sizin söylediğiniz gözümüzü sakınmak meselesine gelince ben yine üç oğlu olan bir anne olarak kendim şunu yapıyorum. Eğer sahil kenarından geçiyorsam örneğin, çocuklar biz şu taraftan geçelim de, hani rahatsız olmayalım gibi bir ifade kullanıyorum. Gözümüzü sakınalım. Ya da kendim bunu ifade etmesem dahi, bakışımla, hareketimle bunun olması gerekenin bu şekilde olduğunu onlara vermeye çalışıyorum. Şu an çünkü küçükler, küçük bir çocuğa işte biz oraya bakmayalım falan dememize gerek yok. Ama kendi tavrımızla, tarzımızla kişileri asla küçümsemeden, incitici bir söz kullanmadan çünkü ne diyor aleyhis selatü vesselam, bilselerdi yapmazlardı diyor. Eğer evladımız bununla alakalı bir soru sorarsa bilgilendirme yaparak fakat biz kendi gözümüzü sakınarak örneklik sergilemeliyiz bu konuda.