Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)
Hazırlayan: ABD Başkanı Woodrow Wilson
Amaçları:
- Kalıcı barışı sağlamak
- ABD’yi ön plana çıkarmak
- ABD’nin savaşa giriş şartı
İçeriği:
- Her ulus kendi geleceğini belirleyebilir.
- Yenenler yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak (İttifak grubu savaşı bırakma sebebi).
- Silahlanma yarısına son verilecek.
- Alsace-Lorraine Fransa’ya verilecek.
- Alman topraklarında Belçika ve Polonya kurulma hakkı.
- Barışı korumak için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.
- Osmanlı sınırlarındaki azınlıklar devlet kurabilir.
- Türkler de yoğun oldukları yerlerde devlet ” kurabilir.
- Gizli antlaşmalar yapılmayacak.
NOT: Bu ilkeler savaşın bitişini hızlandırır. Mustafa Kemal bu ilkeleri Misak-ı Milli’de uygular.
NOT: Monroe Doktrini (1823)
- ABD Wilson ilkelerine uymadığı için “Yalnızlık politikası” ile I. Dünya Savaşı’na dek Avrupa ile ilişkilerini minimum seviyeye indirdi.
- Böylece İngiltere ve Fransa I. Dünya Savaşı’na dek dünyanın süper güçleri olur.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Ateşkes Antlaşmaları:
- Bulgaristan -> Selanik
- Osmanlı -> Mondros
- Avusturya-Macaristan -> Villa Giusti
- Almanya -> Rethondes
Savaş fiilen biter.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Barış Antlaşmaları:
- Almanya -> Versay (Versailles)
- Avusturya -> Saint Germain
- Bulgaristan -> Nöyyi (Neuilly)
- Macaristan -> Trianon
- Osmanlı -> Sevr (San Remo Konf.)
I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları:
- Dünya haritası yeniden oluşturuldu.
- Çok uluslu imparatorluklar parçalandı ve ulusal devletler çıktı.
- Avrupa’da yeni siyasi rejimler ortaya çıktı.
- Rusya -> Komünizm
- İtalya -> Faşizm
- Almanya -> Nazizm
- Bu savaşta ilk kez tank, denizaltı ve kimyasal silahlar kullanıldı.
- İlk kez sivil savunma örgütleri kuruldu.
- Savaştan en karlı çıkan İngiltere (sömürgeci).
- Bu savaş sonrası Fransa sınırlarına savunma hattı inşa ettirir. (Maginot Hattı)
- Anadolu’da buhran ortamına düşen Türk halkı Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.
NOT: Savaştan ilk çekilen İttifak Devleti:
- Japonya
Savaşa en son giren ve ilk çekilen İtilaf Devleti:
- Bulgaristan
Savaştan en son çekilen İtilaf Devleti:
- Almanya
Ekonomileri en çok gelişen:
- ABD, Japonya
Rejimi değişen:
- Rusya, İtalya, Almanya, Osmanlı
Sömürge imparatorluğu genişleyen:
- İngiltere
Savaştan en karlı ayrılan:
- İngiltere